تعداد کشورهایی که برای مقابله با تسلیحاتی شدن دلار توسط آمریکا احساس نیاز می‌کنند و خواهان ایجاد زیرساخت برای ارز جایگزین هستند، هرروز بیشتر می‌شود و چین به سردمدار این کشورها تبدیل شده است.
حاکمیت دلار به عنوان ارز ذخیره جهان هرروز بیشتر از دیروز تحت موشکافی و بررسی دقیق کشورهای جهان قرار می‌گیرد. اینطور به نظر می‌آید کشورهای مختلف درحال زمینه‌سازی برای کاهش اتکای خود بر هوس‌های مالی و سیاست پولی آمریکا هستند. روسیه، چین، هند و متحد آمریکا عربستان سعودی از جمله کشورهایی هستند که حرکت در مسیری خلاف جهت سیاست‌های دلاری را آغاز کرده‌اند.
جهان درحال گذار از چندین مرحله مختلف است که بسیاری از این دوره‌های گذار، در نهایت سلطه افسارگسیخته و تک‌قطبی آمریکا و در نتیجه برتری دلار به عنوان ارز ذخیره جهان را به چالش خواهد کشید. وضعیت برتری دلار به عنوان ارز ذخیره جهان به این معنی است که میزان تقاضا برای آن بی‌پایان است و این وضعیت به آمریکا و شرکت‌های آمریکایی امکان می‌دهد به راحتی به سرتاسر جهان وام بدهند. تجارت جهانی هم عمدتا با کمک دلار انجام می‌گیرد.
براساس تخمین بانک BIS سوئیس (بانک تسویه‌حساب‌های بین‌المللی)، ۸۸ درصد از تراکنش‌های مالی جهان در سال ۲۰۲۲ میلادی با استفاده از دلار انجام گرفته است. این به آن معنی است که کشورهای سرتاسر جهان برای خرید از بازارهای جهانی به دلار و ذخیره دلاری نیاز دارند. این نیاز، برای دلار ایجاد تقاضا می‌کند و این چرخه همچنان ادامه خواهد داشت.
وضعیت دلار به عنوان ارز ذخیره جهانی همچنین موجب ایجاد نفوذ اقتصادی و سیاسی بالای آمریکا در جهان شده است. آمریکا از این نفوذ برای به راه انداختن جنگ‌های اقتصادی به واسطه اعمال تحریم‌ها و تصمیم‌گیری درباره سیاست‌های پولی استفاده می‌کند و بر وضعیت تورم و اقتصاد کشورهای مختلف تاثیر می‌گذارد. این رویکرد باعث شده تا درخواست برای دلارزدایی از تجارت جهانی از سوی چندین کشور جهان به صورت فزاینده‌ای مطرح شود، کشورهایی که اکثر آنها متحد آمریکا نیستند.
به گفته پیتر سی ارل اقتصاددان آمریکایی، با تسلیحاتی کردن سلطه دلار و صدور مجور برای ایجاد انحراف در سیاست پولی آمریکا، ممکن است در دراز مدت پرونده دلار به عنوان زبان تجارت جهانی مختومه شود. این اقتصاددان معتقد است اگر آمریکا تغییری در رویکرد استفاده سیاسی خود ار دلار ایجاد نکند، روند دلارزدایی از تجارت جهانی ادامه خواهد یافت و دلار دیر یا زود، جایگاه خود را در جهان از دست خواهد داد.
از میان کشورهایی که اقداماتی برای دلارزدایی از تجارت جهانی انجام داده‌اند، ایران و روسیه به واسطه تحریم‌های اقتصادی از سوی آمریکا و متحدانش قدم در این مسیر گذاشته‌اند. اما اقدامات چین ظرافت بیشتری دارد و انگیزه دولت چین میل به خلع قدرت از آمریکا و دلار است. علاوه بر این سه کشور، هند، عربستان سعودی، برزیل و مالزی هم به لیست مخالفان دلار افزوده شده‌اند.
هند تلاش‌های خود در این راستا را به واسطه اجرای سیاست جدید تجارت خارجی از ابتدای ماه جاری آغاز کرده است. در نتیجه این سیاست جدید، ۱۸ کشور، شامل انگلیس، آلمان و سنگاپور با تسویه‌حساب‌های تجاری با هند به روپیه موافقت کرده‌اند.
چین با عربستان سعودی در مذاکره است تا برای خرید نفت خام به جای دلار یوآن پرداخت کند. لولا، رئیس‌جمهور برزیل هم از کشورهای گروه BRICS شامل برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی درخواست کرده تا برای تجارت از ارزهای محلی استفاده کنند و دلار را کنار بگذارند. او به تازگی طی سفری به شانگهای هژمونی دلار را به چالش کشیده و نقش آن در تجارت جهانی را اغراق‌شده توصیف کرده است.
چین همچنین یک گام بلندتر هم در این مسیر برداشته و اولین تجارت گاز طبیعی مایع، ال ان جی خود با فرانسه را با واحد یوآن انجام داده است. در کل فشار دیپلماتیک شی جینپینگ رئیس‌جمهور چین و افزایش آرام اما با ثبات استفاده از یوآن برای انجام تراکنش‌های مالی بحث برسر امکان کاهش استفاده از دلار را در جهان افزایش داده است.
با این همه موضوع دلارزدایی از تجارت جهانی دهه‌ها است که مطرح است. میل به ارز باثبات و بی‌طرف سیاسی همواره وجود داشته است، اما هرگز محقق نشده است و دلار تاکنون توانسته سلطه خود به عنوان ارز ذخیره جهان را حفظ کند. علاوه بر این، فراگیر بودن دلار در تجارت جهانی و تاثیرات شبکه‌ای مرتبط با آن بر تجارت جهان به آن معنی است که دلار برای مدتی بسیار بسیار طولانی جایگاه خود را حفظ خواهد کرد. همانطور که سال گذشته از میان تراکنش‌های مالی که به دلار انجام نشده بودند، ۳۳ درصد با یورو و تنها ۷ درصد با یوآن انجام گرفته بودند. از این رو اقتصاددانان برسر این موضوع که دلار برای چندین دهه آینده سلطه جهانی خود را حفظ خواهد کرد، اتفاق نظر دارند. توسعه نسبتا آرام ساختارهای پرداخت غیردلاری باعث شده تا برخی از محافل اقتصادی سنتی تاکید کنند هنوز برای پیش‌بینی سقوط دلار بسیار زود است.
مبنع: tahlilbazaar