جینا ریموندو، وزیر بازرگانی ایالات‌متحده آمریکا، در طول برگزاری مجمع دفاع ملی ریگان در دسامبر گذشته به نظر ناامید می‌رسید.
وزارت بازرگانی آمریکا محدودیت‌های فروش پردازنده‌های نیمه‌رسانا به چین را افزایش داده بود، اما انویدیا که ارزشمندترین تراشه‌ساز جهان است، بلافاصله توسعه یک تراشه هوش مصنوعی جدید با قدرت کمتر برای بازار چین را آغاز کرد تا به این ترتیب محدودیت‌ها روی این تراشه‌های جدید اعمال نشوند. جینا ریموندو در این مجمع که در کالیفرنیا برگزار شده بود، هشدار داد: «اگر تراشه‌ای بازطراحی کنید که امکان بهره‌برداری چین از هوش مصنوعی را فراهم کند، من یک روز بعد آن را کنترل خواهم کرد.»
چنین اتفاقی برای وزارتخانه متبوع او که یک سال تمام روی بازنگری محدودیت‌ها برای قطع روش‌های قبلی انویدیا کار کرده بود، سنگین به نظر می‌آمد. با این حال کارزار پنج ساله آمریکا علیه صنعت تکنولوژی چین در حال شدیدتر شدن بود. اوایل ماه جاری میلادی گزارشی منتشر شد که نشان می‌داد جن‌سن هوانگ، مدیرعامل شرکت انویدیا و دو مدیر شرکت تراشه‌ساز دیگر برای شهادت درباره تجارت‌شان در چین به کنگره احضار شدند. در روز نوزدهم ژانویه گروه صنعتی سوئیسی ABB فاش کرد که قانون‌گذاران آمریکایی مشغول تحقیق و بررسی ارتباط آن با چین بوده‌اند. ABB اعلام کرد که این گروه صنعتی در فرآیند تحقیق و بررسی همکاری کرده بود. انویدیا هم اعلام کرده است که همکاری نزدیکی با دولت کشور دارد تا تضمین کند کنترل‌های صادراتی را پذیرفته و رعایت می‌کند.
نه دموکرات‌ها و نه جمهوری‌خواهان تمایلی به انعطاف‌پذیری در این موضوع ندارند. در سالی که انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا قرار است برگزار شود، جو بایدن- رئیس‌جمهور نامحبوب دموکرات- نمی‌تواند نگاهی از سر ضعف به چین داشته باشد. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور جمهوری‌خواه سابق آمریکا و رقیب اصلی او در انتخابات امسال، مدت‌ها سردمدار جنگ رقابتی آمریکا با چین بوده است. چینی‌های ساکن واشنگتن می‌خواهند تلاش‌های چین را هم برای دور زدن قوانین و هم برای بازآفرینی قابلیت‌های فنی لازم در داخل کشور متوقف کنند. اگرچه ترکیبی از سوابق کنترل‌های صادراتی تا حالا نشان می‌دهد که برنامه‌ریزی برای اقدامات سختگیرانه‌تر مشکل خواهد بود و لزوما موفقیت‌آمیزتر نخواهند بود.
چین راه‌هایی برای کار با وجود کنترل‌های فعلی پیدا کرده است. به عنوان مثال، برای ناامیدی جینا ریموندو ممکن است الگوهای هوش مصنوعی را با استفاده از تراشه‌هایی آموزش بدهد که لزوما پیشرفته نیستند و مقدار کافی از آنها را در اختیار دارد. اگر همان‌طور که ریموندو اشاره کرد، فروش هر تراشه‌ای که بتواند برای هوش مصنوعی به‌کار گرفته شود، ممنوع شود؛ آمریکا باید جریان بسیار گسترده‌تری از فروش انواع تراشه را به چین محدود کند.
درک اینکه این جریان چقدر گسترده است، مشکل خواهد بود. آمارهای تجاری تراشه‌های گرافیکی مورد استفاده برای آموزش و اجرای الگوهای هوش مصنوعی را نمی‌توانند بشکنند. با این حال بررسی صورت‌های مالی شرکت انویدیا – که طیف متنوعی از تراشه‌های گرافیکی را می‌فروشد- می‌توان به مقیاس نسبی از تاثیر این ممنوعیت پی برد. این شرکت در طول چند سال گذشته بین ۲۱ تا ۲۶ درصد از درآمدش را از چین به دست آورده است. در ۹ ماه منتهی به ماه اکتبر این شرکت ۸.۴ میلیارد دلار از بازار چین به دست آورده است. تقریبا تمام محصولات انویدیا می‌توانند برای کاربردهای مختلف هوش مصنوعی مورد استفاده قرار بگیرند. جن‌سن هوانگ گفته است که شرکتش هیچ قصدی برای قطع ارتباط با چین ندارد.
مشکل دیگر آمریکا از اجرای قانون نشات می‌گیرد. وزارت بازرگانی این کشور صلاحیت دارد هر نافرمانی را که تشخیص بدهد، مجازات کند. در سال گذشته این وزارتخانه، شرکت Seagate (سازنده انواع هارد درایو) را به خاطر نقض کنترل‌های صادراتی با ارسال قطعات به هوآوی (غول تکنولوژی چینی که در فهرست سیاه آمریکاست) به مبلغ ۳۰۰ میلیون دلار جریمه کرد. با این حال شرکت‌های تراشه‌سازی هم وجود دارند که خودشان تا حد زیادی مسوول اجرای قانون هستند. این شامل اطمینان یافتن از آن است که مشتریان‌شان در واقع فرصتی برای خریدارانی از نهادهای چینی که تجارت با آنها ممنوع است، فراهم نمی‌کنند. این کار سختی است. کوین ولف، وکیل و یک مقام سابق آمریکایی در این مورد می‌گوید: «دستگاه‌هایی به اندازه یک سکه و تکنولوژی‌هایی در اختیار دارید که در گستره تجاری بزرگی در دسترس قرار دارند و تشخیص آنها از تکنولوژی‌های تحت کنترل بسیار سخت است.»
این موقعیت، فرصت‌های مستعد قاچاق را فراهم می‌کند که کارشناسان معتقدند ارزیابی آن غیرممکن، اما بی‌شک رایج و متداول است. این شرایط همچنین راه‌های قاچاق را باز می‌گذارد. شرکت‌ها در کشورهایی که توافق کنترل صادراتی آمریکا را امضا نکرده‌اند، مانند سنگاپور، می‌توانند تراشه‌ها را بخرند و آنها را برای نهادهای چینی ارسال کنند بدون آنکه شرکت‌های آمریکایی یا وزارت بازرگانی آمریکا چیزی بدانند. گزارش مالی انویدیا در فصل آخر سال ۲۰۲۳ نشان می‌دهد که فروش این شرکت به سنگاپور نسبت به همین دوره در سال ۲۰۲۲ تا پنج برابر افزایش داشته و این میزان رشد نسبت به فروش انویدیا به هر کشور دیگری بیشتر بوده است.
از میان تمام مشتریان چینی، بهترین گزینه برای استفاده از چنین راه‌حل‌هایی در مسیر دستیابی به تراشه‌هایی که نیاز دارد، ارتش آزادی‌بخش خلق است. با این اوصاف اگر یکی از اهداف اصلی آمریکا جلوگیری از دسترسی چین به تکنولوژی‌های پیشرفته برای توسعه هوش مصنوعی نظامی باشد، احتمالا با شکست مواجه می‌شود. در عوض این کنترل‌های صادراتی هزینه خرید تراشه‌های هوش مصنوعی آمریکایی را برای خریداران چینی بالا می‌برد. این محدودیت‌ها از طرف دیگر بخش تکنولوژی چین را با سیاست‌های دولتش برای توسعه تکنولوژی‌های بومی هم‌راستا و متحد می‌کند. غول‌های تکنولوژی چین معمولا ترجیح می‌دادند که تکنولوژی‌های باکیفیت‌تر آمریکایی را بخرند تا در فرآیندهای تحقیق و توسعه سرمایه‌گذاری کنند. حالا انگیزه‌های این شرکت‌های بزرگ تغییر کرده است.
واضح‌ترین شاهد این موضوع اتفاقی است که از سوی هوآوی رخ داد. این شرکت که تجارت اصلی آن ساخت محصولات مخابراتی است، به خاطر نقض تحریم‌ها علیه ایران در سال ۲۰۱۹ نخستین هدف آمریکا بود. مصوبه‌ای به نام «قانون محصول مستقیم خارجی» دسترسی هوآوی به هر تراشه‌ای را که با استفاده از تکنولوژی‌های آمریکایی تولید شده بودند، ممنوع کرد. در سال ۲۰۲۲ این قانون در برابر کل صنعت هوش مصنوعی چین اعمال شد و در ماه اکتبر به دایره وسیع‌تری از تراشه‌های هوش مصنوعی و ابزارهای ساخت تراشه و همچنین خرید مجوزهایی برای صادرات محصولات به کشورهایی مانند امارات متحده عربی هم سرایت کرد، چون این تصور وجود دارد که چنین کشورهایی نقش واسطه را برای خریداران چینی بازی می‌کنند. هوآوی پیش از آنکه در فهرست سیاه قرار بگیرد، ریزپردازنده‌های اختصاصی خود را داشت که توسط شرکت تایوانی بزرگ TSMC ساخته می‌شدند. این شرکت در سال ۲۰۲۰ و قبل از گسترش کنترل‌های صادراتی آمریکا به شرکت تایوانی، ۵.۴ میلیارد دلار برای خرید تراشه‌های ساخت TSMC هزینه کرد. حالا هوآوی بیشتر با SMIC معامله می‌کند که بزرگ‌ترین تراشه‌ساز چینی به حساب می‌آید. اگرچه امکانات SMIC به اندازه سال‌های زیادی با TSMC فاصله دارد، اما این شرکت در سال گذشته میلادی تراشه هوش مصنوعی به نام Ascend را که هوآوی طراحی کرده بود، ساخت و البته یک تراشه موبایل هوشمند به نام Kirin که توجه بسیاری از رقبای غربی را به موبایل هوشمند جدید هوآوی جلب کرد، در ماه سپتامبر رونمایی شد.
منبع: donya-e-eqtesad