اقتصاد چین در سالهای اخیر با سرعت زیادی رشد کرده است و پیش بینی می‌شود به برترین اقتصاد دنیا تبدیل شود ولی سوال اینجاست که آیا امکان تحقق این پیش بینی وجود دارد یا خیر؟
مدتها در مورد تبدیل شدن چین به قدرت اول دنیا و پشت سرگذاشتن امریکا در این مسیر صحبت می شود. مساله‌ای که باعث نگرانی امریکا شد و زمینه را برای وضع سیاستهای مختلفی توسط امریکا برای مقابله با این شرایط فراهم کرد ولی سوال اصلی این است که ایا چین ابزارهای لازم برای تبدیل شدن به قدرت اول اقتصادی دنیا را دارد یا خیر؟
بلومبرگ در گزارش اخیر خود با اشاره به این مساله که رشد بالای اقتصادی این کشور پهناور اسیایی باعث می شود تا ظرف چند سال اینده ارزش تولید ناخالص داخلی چین از تمامی کشورهای دنیا بیشتر شود نوشت: «دولت چین از ماه ها قبل اجرای طرح های اصلاحی اقتصادی به منظور تقویت نرخ رشد اقتصادی کشور در پساکرونا را شروع کرده است ولی طرح های پیشنهادی دولت بایدن با هدف توسعه زیرساختها و سرمایه گذاری در ایجاد اشتغال تا کنون اجرایی نشده است. همین تفاوت می تواند زمینه را برای کمتر شدن فاصله اقتصادی این دو کشور در سال اتی را فراهم کند. برخی از پیش بینی حال از تبدیل شدن چین به بزرگترین اقتصاد دنیا در سل ۲۰۳۱ خبر می دهد ولی در راه تحقق این پیش بینی مسایل دیگری هم وجود دارد که نمی توان از انها غفلت کرد.»
دسترسی محدود به بازارهای مالی و اقتصادی دنیا، معضل بزرگی برای چین است
برای اینکه چین به اقتصاد اول دنیا تبدیل شود باید قطب مهمی در بازارهای مالی باشد ولی نرخ بالای تعرفه های تجاری در این کشور باعث شده است تا موانع زیادی در مسیر تجارت ازاد ایجاد شود و حتی امکان استفاده از تکنولوژی های روز دنیا را هم نداشته باشد.
مساله دیگری که کمتر در گزارشهای خبری به ان توجه می شود نرخ بالای بدهی دولتی چین است. مشکلی که در جریان بحران کرونا نه تنها برای چین بلکه برای اغلب کشورهای دنیا ایجاد شد ولی مقامات چینی از وضعیت کنونی بدهی های دولتی در کشور به عنوان کابوسی برای اقتصاد نام می برند و بر این باورند که این کابوس شباهت زیادی به بحران ایجاد شده در ژاپن در سه دهه گذشته دارد.
مرکز مطالعات اقتصادی مک کینزی هم در گزارش خود به وضعیت اقتصادی چین اشاره کرد و نوشت: «سه فاکتور می تواند در رشد اقتصادی یک کشور تاثیر داشته باشد. اولین فاکتور بزرگی نیروی کار فعال در کشور است، دومین فاکتور موجودی سرمایه و سومین فاکتور نرخ بهره وری ایجاد شده در اقتصاد در نتیجه به کارگیری همزمان نیروی کار و سرمایه است. بررسی ها نشان داده است چین در هر سه بخش ضعف دارد و به همین دلیل تبدیل شدن این کشور به ابرقدرت اقتصادی در یک دهه اینده دور از انتظار است.»
جمعیت چین در حال پیر شدن است
نکته مهمی که در گزارش مرکز مطالعات مک کینزی مورد توجه قرار داشت این بود که جمعیت کشور چین در حال پیر شدن است. سیاست تک فرزندی در این کشور باعث شد تا میانگین سنی جمعیت رشد کند و نرخ رشد جمعیت کمتر از نرخ مرگ و میر باشد.
با این وضعیت در سالهای آتی ما شاهد کاهش شمار نیروی کار در چین خواهیم بود و یک فاکتور مهم سازنده برای رشد اقتصادی در کشور از بین خواهد رفت. از طرف دیگر بررسی آمارهای اقتصادی در چین نشان دهنده سرمایه گذاری بیش از حد در برخی از بخشها است.
کارشناسان اقتصادی بر این باورند هر زمانی که نشانه ای از سرمایه گذاری بیش از اندازه در یک بازار را دیدید به کارایی ان بازار تردید کنید و به نظر می رسد این وضعیت برای بازار سرمایه در چین وجود دارد.
رشد بدهی ها هم در چین معضل بزرگی است. آمارهای رسمی بانک مرکزی چین نشان داد در سال ۲۰۰۸ نسبت اعتبار به تولید ناخالص داخلی کشور برابر با ۱۴۰ درصد بود در حالیکه در سال ۲۰۲۰ به مرز ۲۹۰ درصد رسید. این رشد بیش از حد استفاده از اعتبارات بانکی که خود نمایشی از رشد بدهی مردم در کشور است می تواند بستر را برای بحران های بزرگ اقتصادی فراهم کند. این وضعیت زمانی نگران کننده تر می شود که بدانیم دولت چین هم مانند مردم بدهکار است.
سناریوهای مختلف پیش روی اقتصاد چین
سناریوهای مختلفی برای اقتصاد چین در سالهای اتی پیش بینی شده است. بر مبنای سناریوی پایه تا سال ۲۰۵۰ میلادی ارزش تولید ناخالص داخلی چین به ۱۲۷ درصد اقتصاد امریکا می رسد و در سال ۲۰۳۱ چین به اقتصاد اول دنیا تبدیل می شود اما در صورتیکه رشد بدهی ها و بحران های اقتصادی در چین باعث کاهش نرخ رشد اقتصادی این کشور شود و امریکا هم رکورد را تجربه کند، در سال ۲۰۵۰ میلادی بزرگی اقتصاد چین تنها برابر با ۷۵ درصد اقتصاد امریکا خواهد بود و رشد معناداری در وضعیت این کشور ایجاد نمی شود. در صورتی که چین بحران را تجربه کند ولی امریکا در مسیر رشد قرار داشته باشد در سال ۲۰۵۰ ارزش اقتصاد این دو کشور به هم نزدیک می شود.