در بحث قدرت دریایی و حضور در آب‌های دور از خانه داشتن یک عنصر بسیار حیاتی و مهم جلوه می‌کند که ناو هواپیمابر است.
وقتی کشوری به دنبال توسعه نیروی دریایی خود و بدل شدن به یک بازیگر قوی در صحنه جهانی در این حوزه باشد، اصولا داشتن ناوهواپیمابر یکی از نیازمندهای مهم و اصلی در این خصوص به حساب می‌آید.
با همین ذهنیت بود که چین نیز همزمان با آغاز فعالیت‌ها برای توسعه توان دریایی خود به فکر تهیه ناوهواپیمابر و توسعه توان هوا دریا خود افتاد.
گام اول چین در این بخش به نوعی عجیب و جالب بود. در سال 1985 میلادی چین قراردادی را با کشور استرالیا برای خرید ناوهواپیمابر ملبورن به امضا رساند، این ناو در حقیقت از خدمت خارج شده و برای انجام عملیات اوراق به چین فروخته شد.
استرالیایی‌ها بسیاری از تجهیزات حساس و سامانه‌های عملیاتی آن را نیز قبل از ارسال به چین باز کرده و سپس آن را راهی این کشور کردند؛ اما با رسیدن این شناور به چین متخصصان و فرماندهان دریایی این کشور برای اولین فرصت یافتند که از نزدیک نگاهی به یک ناوهواپیمابر از نزدیک داشته و ایده‌هایی در خصوص کسب کنند.
چینی‌ها در دهه 90 میلادی نیز دو ناوهواپیمابر شوروی سابق از کلاس کیف به نام های مینسک و کیف را خریداری کردند و پس از تحویل و انجام مطالعاتی بر روی آنها در نهایت تبدیل به هتل‌های لاکچری برای ثروتمندان شدند.
اما گام اصلی چین برای داشتن اولین ناو هواپیمابر عملیاتی در سال 1998 برداشته شد و این کشور موفق شد ناوهواپیمابر Varyag که از زمان شوروی سابق در اوکراین باقی مانده بود را خریداری کرده و به بهانه تبدیل آن به یک کشتی تفریحی این شناور بعد از سفری طولانی در نهایت در سال 2002 میلادی به چین رسید.
این ناو هواپیمابر از کلاس کازانتسوف دومین فروند در کلاس خود در شوروی سابق بود که قبل از تکمیل شدن با فروپاشی شوروی سابق رو به رو شده و چندین سال بدون استفاده یا برنامه خاصی در اوکراین باقی مانده بود.
چینی‌ها تنها با پرداخت 20 میلیون دلار این کشتی را از اوکراین خریداری کردند و اعلام کردند این شناور به منطقه ماکائو منتقل و در نهایت به یک هتل لاکچری شناور بدل می‌شود، مسئله‌ای که هرگز رخ نداد!
این کشتی با سختی‌های بسیار و مذاکرات فراوان با ترکیه از دریای سیاه و سپس با مخالفت مصر بدون استفاده از کانال سوئز نهایتا با دور زدن آفریقا و دماغه امید نیک و طی مسافتی بیش از 22 هزار کیلومتر در نهایت در سال 2002 به بندر دالیان چین رسید.
مهندسان چینی به سرعت وارد کار شده و عملیات بازسازی این کشتی آغاز شد.
تا سال 2011 میلادی عملیات‌های نصب تجهیزات مختلف مثل رادارهای جدید، سیستم دفاع نزدیک و آماده کردن شناور برای عملیات‌های پروازی به طول انجامید.
چینی‌ها به صورت رسمی و برای اولین بار در سال 2011 میلادی به وجود این کشتی به صورت عملیاتی اشاره و البته آن را صرفا شناوری برای امور آزمایشی و تحقیقاتی معرفی کردند.
این ناو در سال 2012 میلادی به اسم Liaoning نامگذاری شده و به صورت رسمی در اختیار نیروی دریایی چین قرار گرفت.
بین سال‌های 2012 تا 2018 میلادی این کشتی وارد خدمت هیچ کدام از ناوگان‌های عملیاتی نیروی دریایی چین نشده و صرفا در نقش تمرین دادن خدمه پروازی و ناو به کار می رفت.
جنگنده های J-15 که بر اساس خانواده فلانکر روسی توسعه پیدا کرده بود، در نقش پرنده اصلی ناونشین برای چینی‌ها وارد عمل شده و بر روی این کشتی به تمرین پرداختند و در عین حال بالگردهای دریایی نیز تمرین‌های مختلفی را بر روی این شناور انجام دادند.
در بحث مشخصات کلی باید گفت که شناور Liaoning وزنی در حدود 58 هزار تن و طولی در حدود 305 متر دارد.
این شناور از سیستم پیشران عادی بهره برده و از توربین‌های بخار برای تامین نیرو بهره می‌برد.
این ناو توان حمل 40 هواگرد را دارد که به طور معمول شامل 26 فروند جنگنده و باقی نیز ترکیبی از بالگردها مثل سری Z-18 و Z-9 است.
بعد از سال 2018 ناو Liaoning در رزمایش‌ها نیز شرکت کرده و بنا به نظر کارشناسان بیشتر به عنوان یک ابزار نشان دهنده قدرت توسط چین برای همسایگان کوچکتر به کار خواهد رفت.
چینی‌ها با کار بر روی شناور اول اعتماد به نفس لازم برای رفتن به سراغ اولین ناوهواپیمابر ساخت داخل را پیدا کرده و پروژه ناو Shandong را در سال 2013 در دالیان آغاز کردند.
بدنه اصلی شناور در سال 2015 میلادی آماده شده و در آوریل سال 2017 میلادی به آب افتاد.
این شناور در 17 دسامبر 2019 میلادی وارد خدمت نیروی دریایی چین شده و در حال حاضر نیز به صورت عملیاتی در خدمت است.
از نظر مشخصات، ظاهر و سیستم‌های به کار رفته تقریبا ناو جدید شباهت‌های زیادی به Liaoning دارد.
یک نکته مهم در خصوص هر دو ناو بحث سکوی پرش در جلوی هر دو ناو است که به جنگنده‌ها برای به پرواز درآمدن کمک می‌کند.
این نوع از طراحی البته اجازه نمی‌دهد که بتوان جنگنده‌های سنگین و خصوصا با محموله‌های سنگین را از روی ناو به پرواز درآورد.
این مشکل و البته تلاش چین برای توسعه طراحی ناوهای هواپیمابر در نهایت به طرح‌های جدید ختم شد.
طرح جدید ناوهواپیمابر نیروی دریایی چین که در حال حاضر در بندر شانگهای در حال ساخت Type 003 نام دارد و فعلا برخی تصاویر ماهواره‌ای از شمایه کلی آن منتشر شده است.
این ناو احتمالا در سال آینده میلادی به آب خواهد افتاد و همانطور که پیش از نیز در گزارشی در سایت خبری تحلیلی «چین نگار» به ان اشاره شده است، از یک طراحی شبیه به ناوهای هواپیمابر آمریکایی کلاس فورد یا کلاس کیتی هاوک برخوردار بوده و بنا به اظهار نظرهای برخی از کارشناسان چینی احتمالا از سیستم فلاخن الکترومغناطیسی برای به پرواز درآوردن هواپیماب بهره می‌برد که این مسئله باعث توان به پرواز درآوردن پرنده‌های سنگین خواهد شد.
گفته می‌شود که وزن این ناو در حدود 85 هزار تن خواهد بود و البته همچنان از سیستم پیشران عادی بهره خواهد برد.
احتمال داده می‌شود که تا سال 2023 میلادی شاهد تکمیل و ورود به خدمت ناو جدید در ارتش چین باشیم.
اما مسئله مهم تر برخی شایعات و اخبار در خصوص طرح چین برای ناوهواپیمابر چهارم است که در حال حاضر به صورت غیر رسمی به عنوان Type004 شناخته می‌شود.
این شناور که کارها برای ساخت آن از سال 2017 آغاز شده است، احتمالا وزنی در حدود 110 هزار تن داشته و از سیستم پیشران هسته‌ای بهره خواهد گرفت.
این ناو احتمالا با ترکیبی از جنگندهایی مثل J-15 و J-31 و پرنده اخطار زودهنگام هوابرد ناونشین KJ-600 وارد خدمت خواهد شد.
البته باید گفت که فعلا مباحث در خصوص این شناور جدید بر اساس برخی اخبار مثل نصب نصب جرثقیل‌های سنگین توسط شرکت Jiangnan در تاسیسات این شرکت در شانگهای یا ادعای یک نشریه استرالیایی مبنی بر برش فولاد مورد نیاز برای ساخت این کشتی در سال 2017 قرار دارد.
در هر صورت این گام توسط چین کاملا محتمل به نظر می‌رسد و به احتمال فراوان در دهه جاری میلادی شاهد اولین ناوهواپیمابر چینی با پیشران هسته‌ای نیز خواهیم بود.
با نگاهی کلی به برنامه ناوهواپیمابر چین بایستی گفت که این کشور کار خود را با الگوگیری از برنامه شوروی سابق در این حوزه و طراحی آنها آغاز کرد، ولی به سرعت و با چرخشی به نوعی 180 درجه به سمت تفکر و شکل طراحی غربی در این حوزه رفت.
توسعه شناورهای رزمی و پشتیبانی سنگین در کنار زیردریایی‌های تهاجمی هسته‌ای نسل جدید کاملا نشان دهنده این مسئله است که نیروی دریایی چین به سرعت در حال الگوبرداری از نیروی دریایی آمریکا و رفتن به سمت تشکیل گروه‌های رزمی ناوهواپیمابر در تعداد بالا خواهد بود.