عملیات حفاری اولین چاه فاز 11 میدان گازی پارس جنوبی ایران هفته گذشته رسماً آغاز شد.
استخراج قابل توجه گاز از این منبع عظیم در نیمه دوم سال آینده آغاز می‌شود. توسعه فاز 11 سال‌ها است متوقف شده و ظاهراً در اکتبر 2019 شاهد کناره‌گیری چینی‌ها هم بود؛ اما در حقیقت، چین هنوز در توسعه این فاز مشارکت دارد و در پی انتخاب جو بایدن به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا در تلاش است تا فعالیت‌های خود را بیشتر و بیشتر کند.
همراه با تکمیل مسیر حیاتی صادرات نفت خط لوله گوره – جاسک تا پایان سال جاری تقویمی ایران، تولید محصولات پتروشیمی با ارزش افزوده آن تا حداقل 100 میلیون تن در سال تا سال 2022 و افزایش تولید از میدان‌های نفتی بسیار غنی غرب کارون تا حداقل 1 میلیون بشکه در روز طی دو سال آینده، بهینه‌سازی تولید گاز طبیعی از میدان گازی پارس جنوبی از اولویت‌های اصلی ایران است.
پارس جنوبی با حدود 14.2 تریلیون مترمکعب ذخیره گاز موجود به اضافه 18 میلیارد بشکه میعانات گازی، 40 درصد از کل ذخایر گاز ایران را تشکیل می‌دهد.
شرکت توتال فرانسه اواسط سال 2018 با فشار آمریکا از پروژه توسعه فاز 11 پارس جنوبی کنار کشید. توتال در زمان خروج از فاز 11 بالغ بر 50.1 درصد سهام پروژه 4.8 میلیارد دلاری آن را در اختیار داشت و قبلاً حدود 1 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کرده بود.
در آن مرحله، شرکت ملی نفت چین (CNPC) به طور خودکار سهام توتال (50.1 درصد) در فاز 11 را تصاحب کرد تا به 30 درصد سهام موجود خود (با 19.9 درصد باقیمانده در اختیار پتروپارس ایران) اضافه کند. در آن زمان، وزارت نفت ایران به چینی‌ها به مدت 9 سال تخفیف 15 درصدی از ارزش کل گاز استخراجی را ارائه داده بود.
به دنبال این پیشنهاد، CNPC هم گفته بود که حاضر است تا از واحد بانکی ویژه خود یعنی بانک کونلون برای تأمین مالی فاز 11 پارس جنوبی استفاده کند. بانک کونلون در این زمینه تجربه عملیاتی قابل توجهی داشته و دارد زیرا در زمان تحریم‌های سازمان ملل متحد علیه تهران بین سال‌های 2012 و 2015 برای تسویه ده‌ها میلیارد دلار واردات نفت فعال بود و به دلیل تجارت با ایران توسط خزانه‌داری ایالات متحده تحریم شد.
اما به دنبال افزایش تحریم‌های آمریکا بر مهم‌ترین شرکت‌های فناوری چین، از جمله هواوی چین تصمیم گرفت سرمایه‌گذاری در صنعت نفت و گاز ایران را متوقف کند؛ بنابراین CNPC به طور علنی در اکتبر 2019 از پروژه فاز 11 انصراف داد.
اما در حقیقت، فعالیت‌های چین در فاز 11 و سایر نقاط ایران متوقف نشد، بلکه فقط ظاهر خود را به شکل کم‌اهمیت و درنتیجه کمتر قابل تحریم ایالات متحده تغییر داد.
این یک ترفند بود که چین بی‌سروصدا از همه تحریم‌هایی که آمریکا در مورد واردات نفت و گاز ایران وضع کرده بود، چشم‌پوشی کند.
درنتیجه، چین با مشارکت در یک سری پروژه‌های فقط قراردادی مانند حفاری، به توسعه میدان‌های نفت و گاز ایران از جمله میدان‌های نفتی آزادگان جنوبی، یاران شمالی و یاران جنوبی و سایت گاز پارس جنوبی روی آورد. بیشتر این کارها از طریق شرکت‌های به ظاهر کوچکتر انجام می‌شود که نسبت به بازیگران بزرگ دولتی چین کمتر شناخته شده هستند.
چین از همین روش در ادامه فعالیت در فاز 11 پارس جنوبی هم بهره جسته است و اکنون در توسعه این میدان، فعال است.