از اول اکتبر سال ۱۹۴۹ اداره چین در دست حزب کمونیست این کشور بوده است. نقش رهبری این حزب در قانون اساسی چین منظور شده و حزب کمونیست دولت، پلیس و ارتش را کنترل می‌کند.
حزب کمونیست چین که حدود ۹۰ میلیون عضو دارد، به شکل هرمی است که دفتر سیاسی (پولیتبورو) و در نهایت رئیس جمهور که در حال حاضر شی جینپینگ است، در رأس این هرم قرار دارد.
چین دارای پارلمان- کنگره ملی خلق- است، ولی نقشش محدود است به تصویب تصمیم‌هایی که رهبری حزب اتخاد کرده است.
هرمی که از رأس کنترل می‌شود
نزدیک به هفت درصد جمعیت چین عضو حزب کمونیست هستند-شرط اساسی موفقیت در این کشور اعم از موفقیت در دنیای سیاست یا بازرگانی و حتی در دنیای هنری این است که شخص باید یک عضو وفادار حزب کمونیست باشد.
از جمله این افراد می‌توان از میلیاردرهایی مانند جک ما، صاحب علی بابا و رن ژنگفی، صاحب هوآوی و هنرپیشه‌ای چون فنگ بیگبین نام برد.
حزب کمونیست، مخالفت‌های عقیدتی و مذهبی را تحمل نمی‌کند. به هیچ حزبی که واقعا مخالف باشد اجازه فعالیت داده نمی‌شود و منتقدان از دولت با خطر تعقیب و اذیت و آزار مواجهند.
کنگره ملی حزب، اعضای کمیته مرکزی را که به نوبه خود وظیفه‌اش انتخاب اعضای دفتر سیاسی حزب است، انتخاب می‌کند.
در باره کسانی که عضو کمیته مرکزی و دفتر سیاسی حزب خواهند شد از قبل تصمیم گرفته می‌شود و اختیارات واقعی در دست دفتر سیاسی حزب است.
در حال حاضر شی جینپینگ، رئیس جمهور چین در صدر رهبری قرار دارد. در اوایل سال ۲۰۱۸ حزب کمونیست چین محدود شدن مدت ریاست جمهوری به دو دوره را لغو کرد و در نتیجه شی، توانست برای مدت نامعین سِمت خود را حفظ کند.
کنگره حزب کمونیست چین در هر دهه دو بار تشکیل جلسه می‌دهد و انتظار می‌رود در جلسه کنگره شی، برای سومین بار به سمت ریاست جمهوری برگزیده شود، اتفاقی که تا کنون بی سابقه بوده است.
دفتر سیاسی، صاحب بیشترین قدرت
در رأس هرم قدرت در چین دفتر سیاسی (پولیتبورو) قرار دارد که تضمین کننده ادامه خط مشی حزب و کنترل سه نهاد مهم دیگر است:
شورای دولتی
کمیسیون مرکزی نظامی
کنگره ملی خلق یا پارلمان
شورای دولتی در حقیقت همان دولت است که ریاستش با نخست وزیر است و از نظر سلسله مراتب پایین تر از رئیس جمهور قرار می‌گیرد. در حال حاضر لی کچیانگ، این سِمت را به عهده دارد.
نقش شورای دولتی به اجرا گذاشتن سیاست‌های حزب در سراسر کشور است، به طور مثال اداره برنامه اقتصادی ملی و بودجه دولت.
سابقه ارتباط بین حزب و ارتش به جنگ بین جهانی دوم و جنگ داخلی متعاقب آن باز می‌گردد. کمیسیون مرکزی نظامی، رابطه نزدیک حزب و ارتش را به صورت رسم و سنت درآورده است.
این نهاد، زرادخانه هسته‌ای چین را کنترل می‌کند و دارای بیش از دو میلیون نیرو است که بزرگترین ارتش دنیا محسوب می‌شود.
قبضه فزاینده قدرت توسط صدر رهبری
حزب کمونیست چین که موسس آن ماتوتسه تونگ بود، با اهرم یک رژیم سوسیالیست تمامیت خواه، کشور را اداره می‌کند.
هنگامی که ماتوتسه تونگ در سال ۱۹۴۹ کنترل چین را به دست گرفت چین کشور فقیری بود و تلاش‌های او برای صنعتی کردن اقتصاد که عمدتا روستایی و زراعتی بود نتایج فاجعه باری داشت. قحطی ناشی از این تلاش‌های نافرجام به قیمت جان ده‌ها میلیون نفر تمام شد.
پس از آن هرج و مرج انقلاب فرهنگی پیش آمد که در جریان آن ماتوتسه تونگ که بدبین و به همه مشکوک شده بود درصدد حذف رقبای حزبی‌اش برآمد. دعوت او از جوانان چینی مبنی بر انجام اقدام مشابه در سراسر کشور که در نتیجه آن مردم به ضدیت علیه یکدیگر برخاستند، به بروز خشونت منجر شد و میلیون‌ها نفر متهم به خیانت به آرمان‌های چین کمونیست شدند.
مرگ ماتوتسه تونگ در سال ۱۹۷۶ به این ماجرا پایان داد.
در سال‌های بعد از مرگ مائو، چین به تدریج درهایش را به دنیای خارج باز کرد.
به قدرت رسیدن دنگ شیائوپینگ، یک رهبر حزب که در جریان انقلاب فرهنگی هدف قرار گرفته بود، اصلاحات مهم اقتصادی به بارآورد و نهایتا به رشد سریع و ناگهانی اقتصاد چین انجامید.
اما در حالی که تجارت فعال شده و به نظر می‌رسید تنش با غرب در حال کاهش است، حزب کمونیست دوباره کنترل کامل را به دست گرفت که در برخی مواقع با توسل به تاکتیک‌های خشن بود مانند کشتار تظاهرکنندگان در میدان تیانانمن پکن در سال ۱۹۸۹.
رسانه‌ها و اینترنت چین- از جمله رسانه‌های اجتماعی محلی مانند ویبو،- به شدت کنترل می‌شوند. حذف تمام عبارات یا جستجوگرها کار غیرمعمولی نیست.
کنترل تقریبا کامل رسانه‌ها به حزب کمونیست و شی جینپینگ، کمک کرده تا افکار عمومی را به سوی خود کشانده و بتواند همچنان اوضاع را کنترل کند.
منبع: isna