عربستان سعودی که بزرگترین کشور عربی در خاورمیانه است، ماه گذشته تدریس دروس زبان ماندارین را در تمام مدارس متوسطه دولتی و خصوصی این کشور اجباری کرد و انتظار می‌رود در سال تحصیلی جاری کلاس‌های زبان چینی برای دانش آموزان دبیرستانی برگزار شود.
به گزارش پرتال خبری عربستان سعودی، به هر کلاس در دبیرستان یک تسهیل‌گر اختصاص داده شده تا به خودآموزی دانش‌آموزان کمک کرده و آنها را راهنمایی کند.
ما یونگلیانگ که در ماه اکتبر یک موسسه آموزش زبان چینی در ریاض و پس از آن در ماه آگوست موسسه دیگری را در مرکز تجاری جده افتتاح کرد، می‌گوید: «در دوران تغییرات ژئوپلیتیک، تسلط به زبان ماندارین پیامدهای گسترده‌ای در پی خواهد داشت».
ما، مدرس سابق زبان عربی در منطقه خودمختار نینگشیا هوی در شمال غربی چین، افزود: « فکر می‌کنم چین یک قدرت نوظهور است که دیگر نمی‌توان آن را نادیده گرفت و در توسعه بین‌المللی و بازسازی نظم جهانی نقش حیاتی خواهد داشت» و «اگر می‌خواهید با چین همکاری کنید یا با آن تعامل داشته باشید، صحبت به زبان چینی یک مهارت اجتناب ناپذیر است».
به اعتقاد ما، تسلط بر زبانی که بیشترین گویشوران جهان را دارد و زبان مادری حدود ۱٫۳ میلیارد نفر است، در جهان “برد ” بزرگی است و تصمیم او برای افتتاح موسسه زبان چینی Wisdom House در ریاض به پشتوانه همین باور بوده است.
حدود پنجاه دانش آموز در مؤسسه ریاض ثبت‌نام کرده‌اند و معلمان چینی به آنها آموزش می‌دهند. در مرکز دوم هم که ماه گذشته کلاس‌های آزمایشی خود را در جده آغاز کرد، حدود بیست دانش‌آموز حضور دارند.
گسترش آموزش زبان چینی به مدارس متوسطه عربستان از دستاوردهای توافقی مبنی بر برگزاری دروس ماندارین در تمام مقاطع تحصیلی از جمله در دانشگاه‌ها است که در سال ۲۰۱۹ در جریان سفر محمد بن سلمان به پکن، حاصل شد.
این توافق گام مهمی در جهت گسترش فرهنگ چین در جهان به حساب می‌آید، چرا که که به دلیل زیر ذره‌بین رفتن همه چیز از فناوری گرفته تا ایدئولوژی چینی به عنوان بخشی از رقابت تلخ چین و آمریکا، این جریان مختل شده بود.
در سال‌های اخیر بیش از صد مؤسسه کنفوسیوس – موسسات اصلی ترویج زبان و فرهنگ چینی – به دلیل نگرانی از نفوذ پکن، در دانشگاه‌های ایالات متحده، اروپا و استرالیا تعطیل شده‌اند.
افزایش دیدگاه‌های منفی در مورد چین – عمدتاً در پاسخ به سیاست‌های پکن در سین‌کیانگ، هنگ‌کنگ و دریای چین جنوبی – نیز به کاهش تعداد دانشگاه‌های غربی میزبان مؤسسه‌های کنفوسیوس کمک کرده است.
با این حال، به نظر می‌رسد پکن با اعمال قدرت نرم خود در خاورمیانه، در عرصه مهمی پا گذاشته و در حال پیشرفت است.
به گفته جفری گیل، نویسنده کتاب «ظهور زبان چینی به‌عنوان زبان جهانی: چشم‌اندازها و موانع» و مدرس ارشد دانشگاه فلیندرز ملبورن، علاقه به یادگیری زبان‌های خارجی، تابعی از روندهای ژئوپلیتیک است.
او افزود کاهش علاقه به یادگیری زبان چینی در کشورهای غربی «متأثر از بدتر شدن روابط با چین و ناشی از اختلافات سیاسی و اقتصادی است و باعث شده تمایل به یادگیری زبان چینی کاهش یابد».
گیل گفت: «کشورهای سایر مناطق به طور کلی روابط بهتری با چین داشته و برای آموزش زبان چینی، نیاز بیشتری به منابع آموزشی دارند که با تلاش‌های چین برای ترویج یادگیری و آموزش زبان چینی، امکان‌پذیر خواهد شد». «در نتیجه، علاقه به زبان چینی در این مناطق همچنان قوی بوده و حتی افزایش یافته است.»
فن هونگدا، استاد موسسه مطالعات خاورمیانه دانشگاه مطالعات بین‌المللی شانگهای، گفته است علاقه فزاینده به یادگیری ماندارین منعکس کننده روابط دیپلماتیک پررونق میان چین و منطقه‌ای است که از قدیم حیاط خلوت امریکا بوده است.
به گفته فن، به عمد یا غیر عمد، یادگیری زبان خارجی، یکی از ابزارهای کلیدی قدرت نرم است که می‌تواند برای خلق روایتی جذاب و تصاویر مثبت از آن کشور مورد استفاده قرار گیرد.
فن گفت: «آموزش زبان چینی در سال‌های گذشته با شرایط بسیار متفاوتی در کشورهای مختلف روبرو شده است. در اقتصادهای توسعه یافته غرب، علاقه به یادگیری ماندارین به شدت کاهش یافته است، [در حالی که] دولت‌های عربستان سعودی، ایران و امارات متحده عربی نشان داده‌اند که اهمیت زیادی برای آموزش زبان چینی قائل هستند».
به باور فن، این اختلافات “تأثیر روابط دوجانبه بر آموزش زبان” و ” توسعه مطلوب روابط چین و خاورمیانه که در سال‌های اخیر آشکار شده است”را نیز پررنگ می‌سازد.
امارات متحده عربی – با ۹٫۳ میلیون نفر جمعیت و هفتمین ذخایر بزرگ نفتی جهان – اولین کشور خلیج فارس بود که ماندارین را در سیستم آموزشی ملی خود گنجاند.
طبق آمار سفارت چین در ابوظبی، امارات با کمک پکن در سال ۲۰۱۹ یک برنامه زبان چینی را در صد مدرسه آغاز کرد که این تعداد در سال گذشته به صد و پنجاه و هشت مدرسه دولتی افزایش یافته است.
در سال ۲۰۲۰، مصر یادداشت تفاهمی با چین امضا کرد تا ماندارین را به عنوان یکی از دروس اختیاری برای زبان خارجی دوم در سطوح ابتدایی و متوسطه ارائه کند.
و در ماه جولای، ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران که در فوریه به دعوت رئیس جمهور شی جین پینگ، در یک سفر رسمی به پکن دعوت شده بود، نیز قانونی را به تصویب رساند که زبان چینی را به فهرست زبان‌های خارجی قابل تدریس در مدارس سراسر کشور اضافه می‌کند.
نفوذ چین در خاورمیانه هرگز به این اندازه مشهود نبوده است. در ماه دسامبر، در حالی که چین هنوز درگیر قرنطینه‌های کووید بود، شی جین پینگ برای نشست‌های منطقه‌ای با رهبران کشورهای عربی نفت‌خیز خلیج فارس به ریاض رفت.
سه ماه بعد، پکن جهان را با میانجیگری در ارائه ابتکار صلح میان عربستان سعودی و ایران غافلگیر کرد. به دنبال آن، مجموعه‌ای از روابط حسنه در منطقه‌ای که درگیر منازعات بود مانند از سرگیری روابط رسمی دیپلماتیک ایران با مراکش و مصر و توافق بر سر برقراری مجدد روابط دیپلماتیک بین امارات و قطر و همچنین ترکیه و مصر اتفاق افتاد. به گفته گیل، با توجه به اینکه هیچ نشانه‌ای مبنی بر کاهش تنش‌ها بین چین و غرب در آینده‌ای نزدیک وجود ندارد، احتمالا پکن توجه خود را به آفریقا، خاورمیانه و آمریکای لاتین معطوف خواهد کرد. مناطقی که می‌تواند از طریق آموزش زبان چینی، قدرت نرم خود را به کار گیرد. با این وجود، باید دید که آیا ماندارین می‌تواند ریشه های عمیق‌تری در خاورمیانه پیدا کند یا خیر.
به گفته ما، آینده روشنی برای آموزش ماندارین در عربستان سعودی با ۳۷ میلیون نفر جمعیت و دومین ذخایر نفتی جهان وجود دارد. همچنین اولین موسسه کنفوسیوس در دانشگاه شاهزاده سلطان در ماه ژوئن راه‌اندازی شد.
متحد دیرینه ایالات متحده در منطقه خاورمیانه، در طرحی برای ایجاد تنوع اقتصادی با حمایت بن سلمان، به دنبال تقویت روابط ریاض با پکن فراتر از تجارت نفت و در حوزه‌های فناوری، زیرساخت‌ها و حتی تسلیحات است.
ماه گذشته، عربستان سعودی به همراه ایران و امارات متحده عربی از جمله شش کشوری بودند که برای پیوستن به گروه قدرت‌های نوظهور اقتصادی جهان، “بریکس” دعوت شدند تا به برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی ملحق شوند.
اما به گفته ما، با کمبود جدی معلمان زبان چینی در خاورمیانه روبرو هستیم و دولت‌های باید برای استخدام مربیان واجد شرایط، بیشتر سرمایه‌گذاری کنند.
او همچنین خاطرنشان کرد که زبان ماندارین یکی از سخت‌ترین زبان‌ها برای یادگیری است و چین همچنان برای بسیاری از مردم خاورمیانه به عنوان کشوری دورافتاده با پیشینه فرهنگی بسیار متفاوت قلمداد می‌شود.
در امارات متحده عربی که اکثر مردم مهاجر هستند، دوره های زبان چینی از مهدکودک تا دبیرستان تدریس می شود و باید هر هفته برای دانش‌آموزان، دو جلسه کلاس چینی برگزار شود.
به گفته چندین معلم زبان چینی که در امارات کار می‌کنند، کمبود معلم و محدودیت‌های مالی باعث می شود هر مدرسه‌ای نتواند برنامه‌های زبان چینی را ارائه دهد.
آنها افزودند که به دلیل تقاضای زیاد برای درس زبان چینی، هر هفته ۲۶ تا ۲۸ ساعت تدریس می‌کنند. حداکثر تعداد ساعات کار مجاز هفتگی ۳۰ ساعت است.
یکی از این معلم‌ها گفت: “کار من واقعاً سنگین است، صادقانه بگویم، چون کمبود نیرو داریم من حتی در زمان استراحت هم وقت نمی‌کنم به دستشویی بروم.”
برخی از معلمان زبان چینی در برنامه‌ای تحت حمایت دفتر مرکزی مؤسسه کنفوسیوس، معروف به هانبان، به امارات فرستاده شدند. این موسسه در پی واکنش‌های جهانی در سال ۲۰۲۰ نام خود را به “مرکز آموزش و همکاری زبان” تغییر داده است.
الزامات مورد نیاز برای استخدام معلمان زبان ماندارین بسیار سخت‌گیرانه است. بیشتر آنها باید حداقل سه سال سابقه آموزش زبان چینی در خارج از کشور، ترجیحا در کشورهای غربی داشته باشند.
متقاضیان باید علاوه بر داشتن مدرک کارشناسی ارشد یا بالاتر، گواهی استاندارد ماندارین و نتایج آزمون زبان انگلیسی را نیز ارائه دهند.
آریا منگ، مربی ۲۷ ساله مهدکودک در ابوظبی، می‌گوید با وجود کمبود معلمان زبان چینی، سطح استانداردهای موردنیاز، بالاتر رفته است. «در سال گذشته نزدیک به ده هزار درخواست به وزارت آموزش و پرورش ارسال شد، اما تنها صد تا دویست متقاضی به مرحله نهایی رسیدند.»
«نزدیک به ۹۹ درصد از معلمان، چینی هستند. ممکن است برخی از آنها اهل سنگاپور باشند، اما همه آنها اصل و نسب چینی دارند. من تنها یک معلم عرب زبان چینی دیده‌ام که تونسی است اما زبان چینی را مثل چینی‌ها بلد است.»
به نظر مایکل لی، مدرس ماندارین را در یک مدرسه دولتی در دبی – پرجمعیت‌ترین شهر امارات متحده عربی- دانش‌آموزان محلی چندان علاقه‌ای به یادگیری این زبان ندارند.
«آنها در کلاس‌ها شرکت می‌کنند چون اجباری است. بیشتر دانش‌آموزان علاقه‌مند به یادگیری زبان چینی دانش‌آموزان غیر بومی به ویژه مهاجرانی از کشورهای سوریه، مصر، عراق و فلسطین هستند زیرا می‌دانند دانستن زبان چینی می‌تواند سرنوشت آنها را به معنای واقعی کلمه تغییر دهد.
به گفته معلم‌ها، جوانان کشورهای حاشیه خلیج فارس بیشتر علاقه‌مندند تحصیلات خود را در کشورهای غربی ادامه دهند تا چین و یادگیری زبان انگلیسی برایشان در اولویت است.
مگان وی، معلم ۲۹ ساله ماندارین که در ابوظبی تدریس می‌گوید که دانش‌آموزان اغلب از او می‌پرسیدند: «چرا نمی‌توانیم فقط انگلیسی یاد بگیریم؟ همه جا حتی در چین همه می‌توانند انگلیسی صحبت کنند.»
منبع: scmp