چین در سال 2020 با اتخاذ سیاست افزایش تقاضا از طریق بسته توسعه زیرساخت‌ها مانند پل‌ها و جاده‌ها و ساختمان‌های تجاری و مسکونی جدید، رکورد تولید 1.05 میلیارد تن فولاد خام را به دست آورد.
اشتهای چین برای فولاد از 1 میلیارد تن در سال فراتر رفته است، اما تهیه منبع اصلی – سنگ‌آهن – از خارج از کشور با هزینه بالا تامین می‌شود.
سنگ‌آهن ماده معدنی است که برای تولید آهن خام استفاده می‌شود و تقریباً همه آن برای ساخت فولاد به کار می‌رود.
برای تولید هر یک تن فولاد تقریباً 1.5 تن سنگ‌آهن مورد نیاز است.
هرچه میزان آهن موجود در سنگ معدن بیشتر باشد، درجه‌بندی‌شده و ارزش بیشتری پیدا می‌کند.
چرا چین به سنگ‌آهن نیاز دارد؟
چین بیش از هر کشور دیگری سنگ‌آهن مصرف می‌کند، زیرا بزرگترین تولیدکننده فولاد در جهان است.
چین در سال 2020 با اتخاذ سیاست افزایش تقاضا از طریق بسته توسعه زیرساخت‌ها مانند پل‌ها و جاده‌ها و ساختمان‌های تجاری و مسکونی جدید، رکورد تولید 1.05 میلیارد تن فولاد خام را به دست آورد.
استفاده از مواد بازیافتی مانند قراضه فولاد یکی از روش‌های جایگزین مصرف سنگ‌آهن در نظر گرفته می‌شود که چین می‌تواند به تقاضای فولاد خود کمک کند، اما این گزینه راحتی نیست. تحلیلگران می‌گویند اقدام اخیر برای اجازه دادن به واردات قراضه فولاد پس از ممنوعیت دوساله، نشان داد مقامات چینی به سمت مدیریت بازیافت فولاد می‌روند.
اما به دلیل قیمت بالای قراضه فولاد وارداتی و اینکه بیشتر کارخانه‌های تولید فولاد از سنگ‌آهن استفاده می‌کنند، بعید است کارخانه‌های فولادسازی چین به سرعت به سمت جایگزین کردن قراضه فولاد به جای سنگ‌آهن بروند. عامل دیگر جلوگیری از افزایش سریع سهم قراضه فولاد نسبت به سنگ‌آهن، اندازه کوچک بازار جهانی قراضه است.
نکته اصلی این است که در حال حاضر هیچ گزینه مناسبی برای سنگ‌آهن در تولید فولاد وجود ندارد و مسیرهای اصلی چین برای ایجاد تنوع در عرضه سنگ‌آهن، با استفاده از مصرف بیشتر قراضه فولاد، توسعه معادن جدید در خارج از کشور، یافتن منابع جدید واردات و افزایش تولید داخلی سنگ‌آهن مملو از موانعی است که عبور از آنها سال‌ها به طول خواهد انجامید.
طبق پیش‌بینی‌های مؤسسه برنامه‌ریزی و تحقیقات صنعت متالورژی، برآورد تولید فولاد چین برای سال جاری میلادی 1.065 میلیارد تن است که 1.4 درصد بیشتر از تولید نسبت به سال قبل است.
چین سنگ‌آهن خود را از کجا تهیه می‌کند؟
استرالیا و برزیل، دو تولیدکننده بزرگ سنگ‌آهن در جهان، بزرگترین تأمین‌کنندگان سنگ‌آهن چین در سالیان اخیر بوده‌اند.
هرچند واردات سنگ‌آهن چین از هند در سال گذشته 88 درصد افزایش داشته و به حدود 45 میلیون تن رسیده اما هند هنوز تنها 1.8 درصد از کل واردات چین را تشکیل می‌دهد.
داده‌های اداره کل گمرک چین نشان داده، صادرات سنگ‌آهن استرالیا در سال گذشته 7 درصد افزایش یافت و به 713 میلیون تن رسید، در حالی که صادرات برزیل با 3.5 درصد افزایش به 235.7 میلیون تن رسید.
استرالیا و برزیل هنوز نمی‌توانند کل تقاضای چین برای سنگ‌آهن را برآورده کنند و فولادسازان چینی مجبورند از کشورهای دیگر خرید کنند.
شرکت‌های فولادی چینی به عنوان بخشی از تلاش برای کاهش هزینه‌ها از سنگ معدن کم‌عیار کشورهایی همچون هند استفاده می‌کنند، تقریباً دو سوم صادرات سنگ‌آهن هند به چین عیار کمتر از 58 درصد داشت.
سنگ معدن‌هایی با محتوای آهن بالای 65 درصد به عنوان عیار بالا در نظر گرفته می‌شوند.
استرالیا و برزیل، دو تولیدکننده بزرگ سنگ‌آهن در جهان، بزرگترین تأمین‌کنندگان سنگ‌آهن چین در سالیان اخیر بوده‌اند.
چین در مناطق مختلف جهان از جمله در آفریقای غربی، دارای معادن سنگ‌آهن بسیاری است، با این وجود بیشتر آنها در میان کشمکش‌های بوروکراتیک و سرمایه محدود، غیرقابل دسترسی است.
شرکت‌های دولتی چین معاملات مربوط به بخش‌هایی از بزرگترین ذخایر سنگ‌آهن دست‌نخورده جهان – معدن عظیم سیماندو در گینه آفریقای غربی – را انجام داده‌اند که دارای میلیاردها تن سنگ‌آهن درجه یک است. اما به گفته تحلیلگران، راه‌اندازی سیماندو مستلزم احداث تأسیسات جدید تولید بزرگ و زیرساخت‌های حمل و نقل است که ساخت آنها زمان‌بر است و احداث آنها مانند اکثر پروژه‌های بزرگ استخراج معادن با مشکلاتی روبرو خواهد شد. حتی اگر این معدن در چند سال آینده جان بگیرد، حداکثر ظرفیت آن در حدود 150 میلیون تن در سال است که بخش کوچکی از سهم بازار جهانی خواهد بود که اکنون تحت سلطه استرالیا و برزیل است.
این امر چین را در آینده‌ای نزدیک به تأمین‌کنندگان فعلی سنگ‌آهن وابسته نگه می‌دارد. استرالیا احتمالاً امسال حدود 700 تا 800 میلیون تن سنگ‌آهن به چین عرضه خواهد کرد، در حالی که برزیل حدود 300 میلیون تن سنگ‌آهن به چین صادر خواهد کرد.
مشکلات سنگ‌آهن چین و تأمین آن چیست؟
سنگ‌آهن داخلی چین نسبتاً دارای عیار پایین است و فرآوری آن گران تمام می‌شود. معادن چین نیز به سرعت تخلیه می‌شوند؛ بنابراین، بسیاری از سازندگان فولاد چینی استفاده از سنگ‌آهن وارداتی با درجه بالا برای تأمین تقاضا را ارزان و مقرون به صرفه‌تر می‌دانند.
شیائو یاقینگ، وزیر صنعت و فناوری اطلاعات چین در کنفرانس ملی کار و اطلاع‌رسانی صنعت 2021 در دسامبر، از صنعت فولاد این کشور خواست تا قاطعانه تولید خود را در سال 2021 کاهش دهد.
از آنجا که عمده عرضه سنگ‌آهن چین از استرالیا و برزیل وارد می‌شود – استرالیا حدود 60 درصد سنگ‌آهن چین را تأمین می‌کند – تنش در روابط بین پکن و کانبرا این نگرانی را ایجاد می‌کند که تجارت دوجانبه سنگ‌آهن ممکن است مختل شود.
با بازیابی سریع اقتصاد چین از ویروس کرونا، قیمت سنگ‌آهن عمدتاً با سود فولادسازی در چین و افزایش تقاضا برای محصولات فولادی از بخش‌های پایین‌دست تولید و ساخت افزایش یافته است.
تحلیلگران انجمن آهن و فولاد چین (CISA) پیش‌بینی کرده‌اند که با کنار گذاشتن تدریجی بسته محرک اقتصادی ویژه بحران کرونا، کارخانه‌های فولاد، تولید را به دلیل ضعف سودآوری کاهش خواهند داد، این باید منجر به پایین آمدن قیمت‌ها شود البته سفته‌بازی‌ها احتمالاً مانع نزول شدید قیمت خواهد شد.
پیش‌بینی می‌شود که قیمت هر تن سنگ‌آهن تا اواسط سال 2021 بالای 100 دلار باقی بماند، قبل از اینکه با بهبود عرضه برزیل و کاهش محرک اقتصادی چین، در پایان سال 2022 به حدود 75 دلار برسد.
همچنین انتظار می‌رود عوامل دیگری، به‌ویژه هدف چین برای کاهش انتشار کربن، به کاهش تولید فولاد کمک کند.