شنجن چگونه سیلیکون ولی چین شد؟

شهر شنجن چین به قطب شکوفا و موفق فناوری در این کشور تبدیل شده است.

فقط چهار دهه طول کشید تا دهکده ماهی‌گیری آرام شنجن خود را به یک قطب شکوفا و موفق فناوری تبدیل کند و در این فرآیند همسایه‌اش هنگ کنگ را هم تحت‌الشعاع قرار دهد. اجازه دهید این دو شهر را با هم مقایسه کنیم:

رشد انفجاری

تولید ناخالص داخلی (GDP) شنجن بین سال‌های 1979 تا 2019 رشد سالانه 6/21 درصدی را تجربه کرد و در سال 2019 به رقم 69/2 تریلیون یوان یا تقریبا 390 میلیارد دلار آمریکا رسید. در سال 2018 این شهر 370 میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی داشت در حالی که GDP هنگ کنگ بر اساس نرخ ارز رسمی آن سال 360 میلیارد دلار بود، یعنی اقتصاد شنجن برای اولین بار از اقتصاد هنگ کنگ پیشی گرفت. برای مقایسه یادآوری می‌کنیم که در سال 1980 هنگ کنگ 9/28 میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی داشت و بازار بورس آن دومین بورس سهام بزرگ آسیا پس از توکیو بود.

سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی

در مراحل اولیه، سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی عامل توسعه اقتصادی شنجن بود و بیشتر این سرمایه هم از هنگ کنگ می‌آمد. در سال 2019 هنگ کنگ 53 میلیارد دلار آمریكا سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی دریافت كرد كه به دلیل ناآرامی‌های اجتماعی اخیر و شیوع کووید 19، در مقایسه با سال قبل تقریبا 50 درصد كاهش یافته است.

تجارت خارجی

در سال‌های اخیر رشد و شکوفایی شرکت‌های فعال در فناوری‌های پیشرفته در شنجن موجب رونق واردات و صادرات آن شده است. در سال 2018 حجم تجارت خارجی این کلان‌شهر جنوب چین با 7 درصد افزایش به 3 تریلیون یوان (442 میلیارد دلار آمریکا) رسید و 12 شرکت خصوصی آن به جمع 100 شرکت برتر تجارت خارجی چین راه یافتند.

اما هنگ کنگ از اواخر دهه 1990 کسری تجاری داشته و واردات آن بیش از صادراتش رشد کرده است. تا همین اواخر، این شهر تمایلی به سرمایه‌گذاری در حوزه فناوری‌های نوآورانه یا دیگر صنایع نوظهور نداشت و با وجود بازده نزولی صنایع محوری خود شامل تامین مالی، کشتیرانی، گردشگری و خدمات حرفه‌ای، همچنان به این صنایع متکی است.

فروش عمده و خرده فروشی

بازار مصرف شنجن بزرگ یا بهتر است بگوییم خیلی بزرگ است. در سال 2018 حجم کل خرده فروشی کالاهای مصرفی در آن به 9/616 میلیارد یوان (3/90 میلیارد دلار آمریکا) بالغ شد که افزایش 6/7 درصدی را نسبت به سال قبل نشان می‌داد، در حالی که این عدد برای هنگ کنگ 2/485 میلیارد دلار هنگ کنگ (61/62 میلیارد دلار آمریکا) بود.

عرضه عمومی اولیه

چین سعی دارد با اصلاح قوانین، تبدیل استارت‌آپ‌های فناورانه به شرکت‌های سهامی عام را تسهیل کند. چای‌نکست (ChiNext)، تابلوی نزدک مانندی که یک دهه پیش در بورس شنجن راه‌اندازی شد، 807 شرکت را به عضویت خود پذیرفته که مجموع ارزش بازار آنها 78/6 تریلیون یوان (958 میلیارد دلار آمریکا) است و اخیرا قوانین جدیدی به اجرا درآمده که به شرکت‌ها امکان می‌دهد در یک سیستم ثبت نام عرضه عمومی اولیه (IPO) که بسیار شبیه به عرضه‌های عمومی در آمریکاست، شرکت کنند.

هنگ کنگ هنوز سلطان IPO است ولی از سال 2013 که علی بابا را از دست داد (و این شرکت مجبور شد به جای هنگ کنگ، در آمریکا به عضویت بورس در بیاید)، در حال اصلاح و ارتقای قانون IPO خود بوده است.

فناوری‌های پیشرفته

منطقه توسعه صنعتی پیشرفته شنجن در سپتامبر 1996 با مساحت اولیه 5/11 کیلومتر مربع تاسیس شد. دولت در سال گذشته اعلام کرد که قصد دارد مساحت این منطقه را به 5/159 کیلومتر مربع افزایش دهد تا دو هزار شرکت فناور دیگر در آن مستقر شوند. در سال 2018 سهم شهرک‌های صنعتی فناوری‌های پیشرفته در تولید ناخالص داخلی شنجن بالغ بر 34 درصد بود.

چرا شنجن؟

شنجن از لحاظ اداری یک منطقه خاص محسوب می‌شود و به همین خاطر از مشوق‌های مالیاتی و سیاست‌ها و مقررات ویژه‌ای بهره می‌برد. سیاست “منطقه ویژه اقتصادی” فرصت دسترسی به بازار چین را در اختیار سرمایه‌گذاران خارجی قرار می‌دهد، مزایایی از قبیل کاهش مالیات‌ها و مقررات خاص و انحصاری را برای سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی فراهم می‌سازد، و همچنین به شرکت‌هایی که قادر به بهره بردن از معافیت مالیاتی نبوده‌اند کمک می‌کند. این دسته از شرکت‌ها می‌توانند پس از رسیدن به سودآوری، در پنج سال بعد مالیات کمتری بپردازند.

خیلی‌ها شنجن را سیلیکون ولی چین می‌نامند. تنسنت (Tencent، مالک وی‌چت و پلتفرم شبکه اجتماعی کیوکیو) در شنجن تاسیس شد. برخی دیگر از شرکت‌های فناوری پیشرفته که مرکز اصلی‌شان در شنجن قرار دارد عبارتند از BGI (بزرگترین شرکت چینی فعال در حوزه ژنوم)، بی‌وای‌دی (BYD، سازنده خودرو و اتوبوس الکتریکی)، شونفنگ (Shunfeng، فعال در زمینه تجارت الکترونیکی) و همچنین زد‌تی‌ئی (ZTE) و هوآوی (ارتباطات راه دور).

شنجن در یک دهه گذشته رتبه اول چین را در زمینه ثبت بیشترین تعداد پتنت در اختیار داشته است. در سال 2017 شرکت‌های شنجن حدود 20 هزار درخواست پتنت ارائه کردند (یعنی تقریبا نیمی از تعداد کل درخواست‌های پتنت در چین) و عملکرد بهتری نسبت به هنگ کنگ (با 13,299 درخواست در همان سال) داشتند.

دولت در شنجن برای کمک به کارآفرینان جهت شناسایی محصولات آزمایشی و کسب و کارهای موفق قبل از شروع تولید انبوه، مشوق‌هایی را برای ساخت نمونه اولیه و آزمایش و ارزیابی محصولات جدید در بازار پویای محلی به کارگاه‌ها ارائه می‌دهد.

محیط خلاق و نوآورانه شهر باعث شده است که حدود 10 هزار استارت‌آپ محلی در آن تشکیل شود. نیروی کار شنجن تحصیل کرده و آموزش دیده است و با میانگین سنی 33 سال، کاملا با فناوری دیجیتال عجین است.

نقشه زیر بر اساس یک سند رسمی دولتی در مورد شهرک‌های صنعتی فناوری پیشرفته شنجن از سال 2009 تا 2015 رسم شده است.

شهری رو به آسمان

شنجن بیشترین تعداد آسمان‌خراش‌های چین را در خود جای داده است و در حالی به رشد عمودی خود ادامه می‌دهد که در آن سوی مرز، هنگ کنگ آسمان خراش‌های کم و کمتری می‌سازد. دولت حدود 40 درصد از مساحت هنگ کنگ را به‌عنوان پارک و فضای سبز طبقه بندی کرده است و امکان ساخت و ساز در آنها وجود ندارد.

املاک

اقتصاد چین در مجموع ضربه شدیدی از پاندمی ویروس کرونا خورده است، اما سرمایه‌گذاری در حوزه املاک همچنان با شتاب به پیش می‌رود، بویژه در شنجن که شاهد افزایش 17 درصدی قیمت‌ها نیز بوده است. این شهر هم‌اکنون یکی از پنج بازار گران‌قیمت مسکن در چین محسوب می‌شود.

وضعیت ویژه اقتصادی شنجن، سیاست مهاجرت داخلی آزادانه‌تر در این شهر را میسر کرده است یعنی شرکت‌های فناور می‌توانند استعدادهای برتر با خانواده‌های جوان را از سراسر چین جذب کنند. حتی بازار املاک هنگ کنگ نیز در مقایسه با سایر بخش‌ها نسبتا پایدار به نظر می‌رسد و اخیرا با اجرایی شدن قانون امنیت ملی، سیل سرمایه از سرزمین اصلی چین به سوی بازار املاک تجاری آن روانه شده است.

سهم بازار املاک در تولید ناخالص داخلی (بر حسب درصد)

سرعت تغییرات

در سال 2019 ساخت پنجاه و شش ساختمان با ارتفاع بیش از 145 متر در شنجن به اتمام رسید که تنها سه عدد کمتر از سال 2018 بود. پیش‌بینی می‌شود که تا پایان سال 2020 هم در مجموع کار احداث 51 ساختمان دیگر به پایان برسد.

دنگ شیائوپینگ، رهبر اصلاح‌طلب چین، چهار دهه پیش باریکه‌هایی از زمین‌های کشاورزی در شنجن را منطقه ویژه اقتصادی اعلام کرد و این مساله کمک کرد تا محدودیت‌های مربوط به مقررات ساختمانی و تجاری کاهش یابد و مشوق‌های مالیاتی برای شرکت‌های داخلی و خارجی فراهم شود. تکامل سریع شنجن به یک مرکز تولیدات صنعتی و سپس تبدیل آن به پایتخت فناوری پیشرفته کشور، باعث افزایش قیمت زمین شد و همین امر سبب گردید تا شاهد رشد عمودی شهر و افزایش فزاینده تعداد آسمان خراش‌ها در آن باشیم.

برج بانک چین (Bank of China tower)

سال اتمام ساخت: 1990

ارتفاع ساختمان: 367 متر

تعداد طبقات: 72

سنترال پلازا (Central Plaza)

سال اتمام ساخت: 1992

ارتفاع ساختمان: 347 متر

تعداد طبقات: 78

شان هینگ اسکوئر (Shun Hing Square)

سال اتمام ساخت: 1996

ارتفاع ساختمان: 384 متر

تعداد طبقات: 80

“سنتر” (The Center)

سال اتمام ساخت: 1998

ارتفاع ساختمان: 346 متر

تعداد طبقات: 72

مرکز تجارت جهانی (International Finance Centre)

سال اتمام ساخت: 2003

ارتفاع ساختمان: 412 متر

تعداد طبقات: 90

برج‌های نینا (Nina Towers)

سال اتمام ساخت: 2007

ارتفاع ساختمان: 320 متر

تعداد طبقات: 80

اینترنشنال کامرس سنتر (International Commerce Centre)

سال اتمام ساخت: 2010

ارتفاع ساختمان: 484 متر

تعداد طبقات: 108

کی‌کی۱۰۰ (KK100)

سال اتمام ساخت: 2011

ارتفاع ساختمان: 441 متر

تعداد طبقات: 100

مرکز پاسیفیک شرقی (East Pacific Center)

سال اتمام ساخت: 2013

ارتفاع ساختمان: 306 متر

تعداد طبقات: 85

مرکز مالی هلدینگ ژونگژو شنجن (Shenzhen Zhongzhou Holdings Financial Center)

سال اتمام ساخت: 2014

ارتفاع ساختمان: 300 متر

تعداد طبقات: 70

مرکز تجارت جهانی پینگ ان (Ping An International Finance centre)

سال اتمام ساخت: 2017

ارتفاع ساختمان: 598 متر

تعداد طبقات: 115

هون کوئوک سیتی سنتر (Hon Kwok City Centre)

سال اتمام ساخت: 2017

ارتفاع ساختمان: 329 متر

تعداد طبقات: 80

دفتر مرکزی چاینا ریزورسز (China Resources Headquarters)

سال اتمام ساخت: 2018

ارتفاع ساختمان: 392 متر

تعداد طبقات: 67

مرکز بائوننگ (Baoneng Center)

سال اتمام ساخت: 2018

ارتفاع ساختمان: 327 متر

تعداد طبقات: 71

برج شماره 7 وان شجن بی (One Shenzhen Bay Tower 7)

سال اتمام ساخت: 2018

ارتفاع ساختمان: 341 متر

تعداد طبقات: 71

برج مرکز هانکینگ (Hanking Center Tower)

سال اتمام ساخت: 2018

ارتفاع ساختمان: 359 متر

تعداد طبقات: 73

برج 1 شوم ییپ آپر هیلز (Shum Yip Upperhills Tower 1)

سال اتمام ساخت: 2020

ارتفاع ساختمان: 388 متر

تعداد طبقات: 80

بین سال‌های 2018 تا 2020 در مجموع 34 ساختمان با ارتفاع بیش از 300 متر در سراسر جهان احداث شده است که بیش از نیمی از آنها در چین قرار دارند.

با این حال، تحلیلگران بازار املاک هشدار می‌دهند که در چین عرضه ساختمان‌های اداری همچنان از تقاضای آن بیشتر است. به‌عنوان مثال در شانگهای، دومین ساختمان مرتفع جهان یعنی برج 128 طبقه‌ای و 632 متری شانگهای که کار احداث آن در سال 2014 به اتمام رسید، هنوز نیمه خالی مانده است.

شنجن از این نظر کمی با دیگر شهرهای چین متفاوت است چون در قسمت شمالی با یک رشته کوه و در جنوب با مرز هنگ کنگ محصور شده است. جمعیت رو به رشد در منطقه بین مرکز شهر (که در امتداد نواری باریک به عرض 6 کیلومتر متمرکز شده است) و هنگ کنگ تراکم بسیار زیاد و فزاینده‌ای دارد و در هر کیلومتر مربع آن 7,400 نفر زندگی می‌کنند.

شنجن به جذب سرمایه مالی و سرمایه انسانی ادامه می‌دهد. تنها در سال 2018 جمعیت بیش از 16 میلیون نفری شهر حدود 500 هزار نفر افزایش یافت. با پیشرفت هر چه بهتر مساله ادغام شنجن در ناحیه خلیج بزرگ (Greater Bay Area)، ارتباط این شهر با گوانگ‌ژو که 14 میلیون نفر جمعیت دارد، فوشان (1/7 میلیون نفر)، دونگوان (2/8 میلیون) و هنگ کنگ (5/7 میلیون) افزایش پیدا کرده است.

منبع: scmp