موشک چینی چطور به ایران در زمان جنگ کمک کرد

در طول دوران جنگ تحمیلی یکی از هواپیماهای جنگی عراق که مشکلات بسیاری را برای کشور ما ایجاد کرد، “میگ 25 فاکس بت” ساخت شوروی سابق بود.

این شکاری پر سرعت و بلند پرواز که در بسیاری از موارد می‌توانست با سرعت بیش از 2 برابر سرعت صوت و در ارتفاعی بیش 14 کیلومتر وارد حریم هوایی ایران شده و عملیات‌های رهگیری، شناسایی و بمباران کور شهرها را انجام می‌داد.

موشک اصلی ضدهوایی کشور ما در آن زمان یعنی هاوک ساخت آمریکا از ارتفاع درگیری کافی برای رسیدن به این متجاوز بلند پر پرواز برخوردار نبود و هواپیمای رهگیر اصلی ما یعنی اف 14 نیز با وجود داشتن چند موفقیت محدود به دلیل تحریم‌های تسلیحاتی با محدودیت‌های عملیاتی زیادی درگیر بود.

تلاش‌های ایران برای خرید و تهیه کردن سلاح‌های مختلف از جمله موشک‌های ضدهوایی ایران را به سمت کشورهایی مثل سوریه، لیبی، چین و کره شمالی سوق داد.

در این شرایط و با شدت گرفتن حملات هوایی، ایران با نزدیک شدن به لیبی در ابتدا موفق به تهیه تعدادی از موشک‌های پدافند هوایی سام 2 ساخت شوروی سابق شد. این سیستم البته در ایران به دلیل قطع حمایت‌های لیبی به وضعیت عملیاتی نرسید.

موشک‌ اچ کیو 2

در نهایت مذاکراتی دیگر به نتیجه رسید و قرار شد تا چینی‌ها سامانه پدافند HQ-2J را که در حقیقت کپی چینی از روی سام 2 ساخت شوروی بود را در اختیار ایران قرار دهند.

دو تیم ایرانی، یکی از ارتش و دیگری از سپاه برای آموزش کار با این موشک به چین اعزام شدند.

بعد از بازگشت تیم‌های عملیاتی این سامانه به کشور، موشک‌ها در اختیار نیروی هوایی سپاه که در آن زمان به تازگی تشکیل شده بود، گذاشته شد و پرسنل ارتشی نیز که در چین دوره این سامانه را دیده بودند، به سپاه مامور شدند.

موشک‌های “اچ کیو 2” توان پوشش ارتفاع پروازی فاکس بت را داشته و می‌‌توانست به بیش از 20 کیلومتر در بحث ارتفاع برسد.

در سال 1365 با اتمام آموزش‌های پرسنل ایرانی و رسیدن محموله موشک‌ها از چین به ایران در نهایت سامانه مورد نظر در ایران فعال شد.

در اولین تلاش سایت‌های راداری ایرانی موفق به کشف مهاجم تیزپای بعثی شدند و موشک‌های اچ کیو 2 نیز به سمت هدف شلیک شده، اما از قفل کردن و نابود کردن آن باز ماندند.

اما همه چیز در 26 اسفند ماه سال 1365 تغییر کرد. با هماهنگی انجام شده بین سایت مورد نظر و سیستم رادار هشدار زودهنگام ارتش، قرار شد رصد میگ 25 عراقی زودتر به اطلاع این سایت برسد.

لحظه سقوط میگ 25 فاکس بت ارتش بعثی عراق

با این حرکت پرسنل سریع‌تر آماده شلیک شدند. پرسنل برای اطمینان از هدف قرار دادن 3 تیر موشک به سمت هدف شلیک کردند که در نهایت سومین موشک موفق به مورد اصابت قرار دادن و به زیر کشیدن فاکس بت عراقی به صورت کامل شد.

اعترافات خلبان اسیر شده مشخص کرد که همان موشک اول به این پرنده اصابت کرده و باعث ترکش خوردن آن می‌شود و این خلبان پرنده را ترک می‌کند و موشک‌های دوم و سوم به پرنده بدون خلبان خورده و در نهایت آن را سرنگون می‌کنند.

خلبان عراقی اسیر شده پس از سقوط فاکس بت

این فاکس بت بر اساس اعتراف خلبان آن که موفق به خروج از جنگنده شده و اسیر شد، به دنبال عکس‌‎برداری از مناطق مهم در شهر اصفهان و اطراف آن بوده و لاشه پرنده نیز در اطراف شهر اصفهان کشف شد.

این شکار یکی از معدود و بنا به گفته برخی از منابع شاید تنها شکار موفق و ثبت شده سامانه اچ کیو 2 چینی بوده و از طرف دیگر از معدود موارد شکار فاکس بت در جنگ تحمیلی به حساب می‌آید.

شکار این پرنده بلند پرواز اهمیت استراتژیک در میدان نبرد داشت و تا مدت‌ها بعثی‌ها از پروازهای عمقی به وسیله فاکس بت به عمق ایران خودداری کردند.

سکان عمودی فاکس بت ساقط شده

سامانه موشکی اچ کیو 2 در ایران به نام صیاد 1 نام گذاری شده و در سال‌های بعد از اتمام جنگ نیز تا مدتی در سازمان رزم نیروی هوایی سپاه قرار داشت و در نهایت با نمونه‌های موشک های جدید پدافندی ساخت داخل جایگزین شد.

تحقیق و نگارش توسط چین‌نگار