در بحبوحه جنگ اوکراین، روابط بین چین و اتحادیه اروپا پیچیده تر شده است. بروکسل از پکن می خواهد که طرف غرب را بگیرد و قول دهد که به مسکو برای دور زدن تحریم ها کمک نکند اما جمهوری خلق چین که همیشه به بی طرفی پایبند بوده است، نمی خواهد نه با غرب و نه با روسیه نزاع کند.
جمهوری خلق چین که همیشه به بی طرفی پایبند بوده است، همچنان از سیاست انتخاب شده (بی طرفی) در قبال جنگ اوکراین پیروی می کند و در عین حال خاطرنشان می کند که ایجاد یک سیستم امنیتی که منافع روسیه را در نظر بگیرد ضروری است.
اتحادیه اروپا و چین در نشست اخیر خود نظرات و دیدگاه های خود را در مورد وضعیت اوکراین تبادل کردند. اورسولا فون درلاین، رئیس کمیسیون اروپا گفت ما برای چین روشن کرده‌ایم که اگر از تحریم‌ها حمایت نمی کنیم، حداقل در آن مداخله نکنیم.
وی تاکید کرد در غیر این صورت، ضربه محکمی به شهرت پکن وارد خواهد شد.
رئیس شورای اروپا، چارلز میشل نیز حرف فون درلاین را تکرار و خاطرنشان کرد که “اتحادیه اروپا هر اقدامی را که پکن برای حمایت از مسکو به منظور دور زدن تحریم های اروپا اتخاذ کند، نظارت خواهد کرد. ”
بروکسل بلافاصله یک لفاظی به نسبت تند علیه جمهوری خلق چین برگزید و از پکن برای استفاده از نفوذ خود بر روسیه برای آتش‌بس، خواستار سیاست شفاف‌تری شد و همچنین قول داد به مسکو در دور زدن محدودیت‌های غربی کمک نکند.
رئیس جمهور چین شی جین پینگ و رئیس کمیسیون اروپا اورسولا فون در لاین در نشست چین و اتحادیه اروپا در بروکسل که ۱ آوریل ۲۰۲۲ ( ۱۲ فروردین) برگزار شد شرکت کردند. چین و اتحادیه اروپا در پایان آن نشست مشترک که برای اولین بار بین دو طرف از سال ۲۰۲۰ برگزار شد، بیانیه‌ای صادر نکردند.
در اولین نشست دو طرف تقریبا بعد از ۲ سال، رهبران چین و اتحادیه اروپا توافق کردند تا برای حل موضوع حمله روسیه به اوکراین با یکدیگر همکاری کنند. رییس کمیسیون اروپا به صراحت در این زمینه اعلام کرد که چین و اتحادیه اروپا در مورد جنگ در اوکراین دیدگاه‌های کاملا مخالفی دارند.
اتحادیه اروپا در جریان این نشست موفق نشد تا تعهد مشخص و محکمی را از پکن برای استفاده از نفوذ خود بر روسیه در زمینه توقف درگیری‌ها دریافت کند.
فون در لاین در جریان یک نشست خبری در بروکسل گفت: ما (اتحادیه اروپا و چین) نظرات کاملا مخالف خود را درباره جنگ در اوکراین تبادل کردیم. این یک درگیری نیست بلکه یک جنگ است. این نه یک موضوع اروپایی بلکه موضوعی جهانی است.
براساس اعلام یکی از پایگاه های اینترنتی دولتی چین، شی جین پینگ رییس جمهور چین نیز در این نشست تاکید کرده که «پکن از تلاش های اتحادیه اروپا برای حل مساله اوکراین از طریق سیاسی حمایت کرده است و آماده همکاری با اروپا برای جلوگیری مشترک از گسترده تر شدن ابعاد بحران انسانی در اوکراین است.
در ماه مه، طرفین امضای توافقنامه سرمایه گذاری را به تعویق انداختند که به کشورهای اتحادیه اروپا امکان دسترسی گسترده به بازار چین را می دهد. این سند در سال های اخیر تهیه شده است. این امر به ویژه برای پکن و بروکسل اهمیت داشت.
علاوه بر این، لیتوانی در آستانه قطع روابط دیپلماتیک با چین بود. طرفین سفرا را فراخواندند. دلیل این درگیری تصمیم ویلنیوس برای افتتاح نمایندگی دیپلماتیک تایوان در این کشور بود که استقلال آن توسط مقام های چینی رد شده است. در نتیجه، چین شروع به کاهش روابط تجاری با لیتوانی کرد و بدین ترتیب سیگنالی را به دیگر کشورهای اتحادیه اروپا ارسال کرد.
به هر حال، تشدید تنش لیتوانیایی-چینی در سال ۲۰۱۹ آغاز شد، زمانی که وزارت امنیت دولتی لیتوانی برای اولین بار چین را یک تهدید خواند، به ویژه، آنها آن را در سرمایه گذاری چینی ها در بنادر محلی دیدند. و هواوی که قرار است نسل پنجم شبکه تلفن همراه را در لیتوانی مستقر کند به جاسوسی متهم شد. علاوه بر این، ویلنیوس مجمع همکاری ۱+۱۷ بین اروپای شرقی و مرکزی و چین را ترک کرد که در نهایت به ۱۶+۱ تبدیل شد.
نه موافق و نه مخالف
موضع چین در قبال بحران اوکراین همیشه مبهم بوده است. پکن نسبت به درگیری های جاری ابراز نگرانی کرد و خواستار رعایت دقیق قوانین بشردوستانه و تخلیه غیرنظامیان شد. این کشور به کی یف کمک های بشردوستانه ارائه می کند، از رعایت اصول تمامیت ارضی حمایت می کند و خواستار مذاکره است.
در عین حال، چین بارها اعلام کرده است که دقیقاً تناقضات انباشته شده در حوزه امنیتی در اروپا بوده است که منجر به بحران اوکراین شد. مقامات بارها خواستار ایجاد یک سیستم امنیتی با در نظر گرفتن منافع روسیه شده اند.
در پکن گفته می شود که واشنگتن مقصر و محرک اصلی بحران اوکراین است که «از هرج و مرج سود می برد». چینی ها معتقدند که در برخورد غرب همواره از شلاق علیه پکن استفاده می شود و همچنین می گویند که غرب تحت فشار آمریکا با مسکو مخالفت کردند و ایالات متحده مانند گذشته به این کار ادامه خواهد داد.
نه “دو متحد” بلکه “دو دوست”
در سال های اخیر، مسکو و پکن به طور فعال در عرصه بین المللی به یکدیگر نزدیک تر شده اند، همکاری آنها در حوزه های تجارت، انرژی و امنیت تقویت شده است. در ۴ فوریه(۱۵ بهم ۱۴۰۰)، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه برای دیدار با شی جین پینگ به چین رفت.
رهبران بیانیه مشترک دوجانبه را در مورد روابط بین‌الملل در حال ورود به عصر جدید و توسعه پایدار جهانی امضا کردند. در این سند برای اولین بار آمده است که دو کشور «با اقدامات نیروهای خارجی برای تضعیف امنیت و ثبات در مناطق مشترک مجاور مخالفند». ما در مورد کشورهای آسیای مرکزی صحبت می کنیم.
ایگور دنیسوف، معاون مرکز سیاست جهانی روسیه گفت: کشورهایی در فضای پس از فروپاشی شوروی وجود دارند که در نقطه تلاقی منافع اصلی روسیه و چین قرار دارند و از این رو نیاز به همکاری عمیق‌تر دارند.
با وجود تعامل رو به رشد روسیه و چین، نمی توان این کشورها را متحد نامید. کشورها منافع استراتژیک منطقه ای متفاوتی دارند که ممکن است در این مورد منطبق باشد.
چین که مشکل تایوان برای آن حاد است، استقلال آبخازیا و اوستیای جنوبی، جمهوری دموکراتیک دونباس را به رسمیت نشناخته است. در آینده نیز این کار را نخواهد کرد.
انعطاف دیپلماتیک
رویدادهای اوکراین به طور فزاینده ای اتحادیه اروپا را به ایالات متحده نزدیک می کند. چین آن را دوست ندارد، اما باید با آن کنار آمد. با وجود این، بروکسل و پکن هر دو خواهان تضعیف روابط دوجانبه نیستند، زیرا چین بزرگترین شریک تجاری اتحادیه اروپا است و آماده سرمایه گذاری بیشتر و بیشتر در خارج از مرزها است.
جمهوری خلق چین بارها اعلام کرده است که طرفی از درگیری را انتخاب نمی کند. نگرانی اصلی شی جین پینگ این است که پکن با آنچه در اوکراین اتفاق می افتد مرتبط نیست، بنابراین او به موضع بی طرف خود ادمه خواهد داد. در عین حال، مسکو می تواند مطمئن باشد که چین چه در سطح روابط دوجانبه و چه در بسترهای مختلف بین المللی، روسیه را مورد انتقاد قرار نخواهد داد و تحریمی اعمال نخواهد کرد. در مورد نقش میانجی، چین نه در مناقشه دخالت خواهد کرد و نه به عنوان طرف سوم در روابط روسیه و غرب عمل خواهد کرد.»
تغییر چندانی در موضع چین در قبال بحران اوکراین ایجاد نشده است. از همان آغاز درگیری تا به امروز، پکن به وضوح نشان نداده است که از چه کسانی حمایت می کند. در عین حال، سخنان مقام های رسمی در حمایت از تمامیت ارضی اوکراین و اظهاراتی را می شنویم که جمهوری خلق چین با منافع امنیتی روسیه در اروپا با درک رفتار می کند. هیچ چیز مشخصی در حمایت از این یا آن کشور گفته یا انجام نشده است، اما انتقادی هم وجود نداشت.
بنابراین مقام های چینی سعی خواهند کرد همچنان انعطاف دیپلماتیک خود را نشان دهند، از امتیازات در جایی که امکان دارد دفاع کنند، سعی کنند روابط خوب خود را با بروکسل حفظ کنند، اما در عین حال نشان دهند که از دستورات آن تبعیت نمی کنند.
به نظر می رسد که چین به جای یک ضربه برق آسا و بی پروا، یک بازی آرام و محتاط را انتخاب می کند و یا به عنوان یک مذاکره کننده تجاری محتاط، چانه زنی را در دستور کار قرار می دهد. چین از تمامیت ارضی اوکراین حمایت می کند، از طرفین می خواهد که در اسرع وقت به صلح دست یابند، برنامه ای برای قطع روابط اقتصادی و سیاسی با کشورهای غربی و اوکراین ندارد، در حالی که نگرانی های مسکو در مورد گسترش ناتو را هم به اشتراک می گذارد و برنامه ای برای پیوستن به تحریم ها علیه مسکو ندارد.
منبع: irna