در چین خرید و فروش آنلاین محصولات در ورای مرزهای جغرافیایی، که تجارت الکترونیکی برون‌مرزی یا CBEC (cross-border e-commerce) نامیده می‌شود، در حال شتاب گرفتن است.
نخست‌وزیر لی كه‌چیانگ نیز برای تقویت این موتور محرک واردات و صادرات کشور، در گزارش اقدامات سال 2020 دولت بار دیگر بر حمایت دولت به‌منظور سرعت بخشیدن به رشد CBEC و افزایش ظرفیت حمل و نقل بین‌المللی این كشور تاكید كرد.
در واقع طی چند ماه اخیر دولت چین سیاست‌هایی از قبیل افزودن شهرها و مناطق پایلوت CBEC جدید برای واردات جزئی (retail import) [یعنی واردات کالای خارجی خریداری شده توسط مشتری نهایی برای استفاده شخصی وی] در قالب CBEC، افزایش اقلام موجود در فهرست واردات جزئی CBEC و کاهش مالیات و تعرفه‌های گمرکی به‌منظور تقویت CBEC را به مورد اجرا گذاشته است:
- در ماه می 2020 شورای دولتی از 46 منطقه پایلوت جامع جدید برای CBEC رونمایی کرد و به این ترتیب مجموع مناطق پایلوت CBEC در چین به عدد 105 رسید.
- در ژانویه 2020 پنج نهاد، از جمله وزارت بازرگانی (MOFCOM)، مشترکا ابلاغیه‌ای را برای افزایش تعداد شهرهای پایلوت واردات جزئی CBEC صادر، و 50 شهر و همچنین کل جزیره هاینان را به 36 شهر موجود در طرح پایلوت واردات جزئی CBEC اضافه کردند.
- 13 نهاد در دسامبر 2019 “فهرست کالاهای مشمول طرح واردات جزئی با تجارت الکترونیکی برون‌مرزی” را تعمیم دادند تا امکان رساندن کالاهای خارجی بیشتر به مصرف کنندگان چینی از طریق برنامه واردات جزئی CBEC فراهم شود. این فهرست که “فهرست مثبت CBEC” (CBEC positive list) هم نام گرفته، از سال ۲۰۲۰ لازم‌الاجرا شده است.
در این مقاله، تصویری جامع از چشم‌انداز CBEC چین ارائه می‌کنیم: برنامه منطقه پایلوت CBEC چین چیست؟ برنامه پایلوت واردات جزئی CBEC چیست؟ چه تفاوتی بین مناطق پایلوت و شهرهای پایلوت CBEC چین وجود دارد؟ شرکت‌ها چگونه از این برنامه‌ها سود می‌برند؟ مقدار مالیات و عوارض واردات به چه صورت است؟
آشنایی با مناطق پایلوت جامع چین برای تجارت الکترونیکی برون‌مرزی
شورای دولتی تا کنون 105 منطقه را در پنج مرحله به‌عنوان مناطق پایلوت جامع برای تجارت الکترونیکی برون‌مرزی (مناطق پایلوت CBEC) تعیین کرده است که تقریبا همه استان‌ها به‌جز تبت را پوشش می‌دهند. بیشتر این مناطق در نواحی ساحلی مانند پکن (1 منطقه)، شانگهای (1) و استان‌های گوانگ‌دونگ (13)، چجیانگ (10)، جیانگسو (10)، شاندونگ (7) و فوجیان (6 منطقه) قرار دارند.
مناطق پایلوت CBEC برای تقویت بنگاه‌های واردات و صادرات کشور چین (بویژه صادرات) طراحی شده‌اند. پکن با توجه به اینکه تلاش زیادی برای به‌روزرسانی زیرساخت‌های تولیدی خود به عمل آورده، به دنبال فرصت‌های صادرات محصولاتی با ارزش و حاشیه سود بیشتر است.
به عقیده سیاست‌گذاران، تجارت CBEC به چین کمک خواهد کرد تا روابط تجاری خود را در قالب طرح یک کمربند یک راه (One Belt and One Road) تنوع بخشیده و در میانه تنش‌های تجاری آمریکا و چین، الگوهای تجارت بین‌الملل را تغییر دهد.
علاوه بر این CBEC می‌تواند به رشد زنجیره‌های صنعتی جدید مانند لجستیک برون‌مرزی، پرداخت‌های مالی برون‌مرزی و تامین مالی زنجیره تامین کمک نموده و رشد اقتصادی چین را شتاب ببخشد.
در سطح خرد نیز مناطق پایلوت CBEC امکان کارآفرینی را فراهم می‌سازد و شرکت‌های کوچک و متوسط (SME) داخلی و صنایع محلی را به جهان پیوند می‌دهد.
- سیستم مدیریت نوآورانه، یکپارچه‌سازی خدمات
مناطق پایلوت CBEC به محلی ایده‌آل برای شرکت‌های تولیدی، شرکت‌های تجارت الکترونیک صادراتی، شرکت‌های ارائه دهنده پلتفرم‌های تجارت الکترونیک، شرکت‌های لجستیک و شرکت‌های خدمات مالی تبدیل شده‌اند.
به‌عنوان مثال اولین منطقه پایلوت CBEC چین (در هانگژو) از پلتفرم‌های تجارت الکترونیک وارداتی مانند تی‌مال گلوبال (Tmall Global)، نت‌ایز کوالا (NetEase Kaola) و جی‌دی ورلدواید (JD Worldwide)، پلتفرم‌های تجارت الکترونیک صادراتی مثل جالی‌چیک (Jollychic) و کلاب فکتوری (Club Factory)، پلتفرم‌های پرداخت شخص ثالث مثل علی‌پی (Alipay)، شرکت‌های لجستیک مثل ای‌ام‌اس (EMS) و اس‌اف اکسپرس (SF Express) و سایر شرکت‌هایی که خدمات پشتیبانی مانند بیمه اعتبار را برای بنگاه‌های CBEC ارائه می‌دهند، میزبانی می‌کند.
مناطق پایلوت CBEC محلی، به منظور تسهیل واردات و صادرات CBECها در حال بررسی پیشرفت‌های نوآورانه در زمینه مدیریت ترخیص کالا از گمرک، دریافت و مدیریت مالیات، نظارت بر تبادلات ارزی، خدمات مالی برون‌مرزی و لجستیک هستند.
به‌عنوان مثال، منطقه پایلوت CBEC هانگژو پیشگام نوآوری در مکانیسم مدیریت بوده است. این مکانیسم را “شش سیستم و دو پلتفرم” نامیده‌اند. “شش سیستم” شامل سیستم به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات، سیستم خدمات مالی، سیستم لجستیک هوشمند، سیستم اعتبار تجارت الکترونیک، سیستم پایش آمار و سیستم پیشگیری و کنترل ریسک است؛ و “دو پلتفرم” نیز به پلتفرم خدمات یکپارچه آنلاین و پلتفرم پارک صنعتی آفلاین اشاره دارد.
مکانیسم فوق امکان به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات بین گمرک، اداره مالیات، مسئولان امور ارزی و سایر نهادهای دولتی را فراهم ساخته و در نتیجه زمان مورد نیاز برای اظهارنامه صادرات کالا را تا حد زیادی کاهش می‌دهد؛ و همچنین پایگاه داده اعتبار بنگاه‌های CBEC و سیستم‌های پیشگیری و کنترل ریسک را تهیه نموده و خدمات نوآورانه بیشتری را در زمینه امور مالی، گارانتی، تسویه و فروش ارز و لجستیک هوشمند به شرکت‌ها ارائه می‌کند.
دولت علاوه بر سیستم نوآورانه و تسهیل کردن فرایند ترخیص از گمرک، سیاست‌های مالیاتی جذابی را هم برای شرکت‌های تجارت الکترونیک صادراتی مستقر در منطقه به اجرا درآورده است.
سیاست‌های زیر در سراسر چین قابل اجرا است:
- سیاست “بدون عوارض گمرکی” برای صادرات جزئی (خرده‌فروشی صادراتی) CBEC
بر اساس “ابلاغیه سیاست‌های دریافت مالیات از صادرات جزئی در مناطق پایلوت CBEC” (سال 2018) که توسط وزارت اقتصاد و دارایی یا MOF (Ministry of Finance) و اداره ملی مالیات یا STA (State Taxation Administration) در سال 2018 منتشر شد، شرکت‌های صادرات الکترونیکی مستقر در مناطق که مدرک خرید معتبری (مانند فاکتور مالیات بر ارزش افزوده ورودی) ندارند هم در صورت احراز برخی شرایط خاص، از مالیات بر ارزش افزوده (VAT) و مالیات بر مصرف (CT) معاف می‌شوند.
- سیاست اعتبارسنجی و دریافت مالیات بر درآمد شرکت (corporate income tax یا CIT)
بر اساس “ابلاغیه STA در مورد مسائل مربوط به مالیات بر درآمد شرکت‌های صادرات جزئی در مناطق پایلوت CBEC” (ابلاغیه شماره 36 STA ، سال 2019) که در سال 2019 منتشر و از اول ژانویه 2020 اجرایی شد، برای شرکت‌های صادراتی مستقر در مناطق که شرایط خاصی را احراز کنند، CIT پس از تایید قابل دریافت خواهد بود. CIT بر اساس نرخ 4 درصد از درآمد مشمول مالیات محاسبه و اخذ می‌شود، یعنی:
CIT قابل پرداخت = درآمد کل × 4٪ × 25٪
اگر بنگاه حائز شرایط سیاست‌های ترجیحی برای شرکت‌های کوچک کم درآمد باشد، سیاست‌های ترجیحی CIT برای شرکت‌های کوچک کم درآمد نیز در فرمول محاسبه خواهد شد. اگر درآمد یک شرکت در محدوده درآمد معاف از مالیات قرار گیرد (بر اساس ماده 26 قانون مالیات بر درآمد شرکت‌های چین)، از پرداخت CIT معاف خواهد بود.
برنامه واردات جزئی CBEC و شهرهای پایلوت واردات جزئی CBEC چین
برنامه واردات جزئی CBEC چین با تجارت عادی و مرسوم تفاوت دارد و به‌منظور تسهیل واردات کالاهای خارجی مشخصی برای استفاده شخصی مصرف کنندگان چینی طراحی شده است تا پاسخگوی رشد فزاینده تقاضای داخلی باشد.
شهرهای پایلوتی که به برنامه واردات جزئی CBEC پیوسته‌اند می‌توانند حالت‌های واردات آسان‌تر و مناسب‌تری مانند “حالت واردات گمرکی خریدهای آنلاین” (حالت نظارت گمرکی 1210) را انجام دهند که در آن کالاهای وارداتی در قالب خرید جزئی را می‌توان قبل از تحویل به مشتریان، به‌طور موقت در انبارهای گمرک ذخیره نمود. شرط لازم برای این کار معمولا آن است که شهرهای پایلوت دارای منطقه آزاد تجاری (FTZ) یا منطقه جامع گمرکی باشند، و به‌عنوان هاب لجستیک با شرکای تجاری خارجی عمل کنند.
در ژانویه 2020، چین 50 شهر و کل جزیره هاینان را به برنامه پایلوت واردات جزئی CBEC اضافه نمود و در حال حاضر مجموعا 86 شهر و همچنین جزیره هاینان به‌عنوان پایلوت CBEC در این کشور فعالیت می‌کنند.
شهرهای پایلوتی که به برنامه واردات جزئی CBEC چین پیوستند عمدتا از نظر جغرافیایی با مناطق پایلوت CBEC همپوشانی دارند، اما این دو مفهوم متفاوت هستند.
به‌عنوان مثال هانگژو شهری است که منطقه پایلوت CBEC هانگژو در آن تاسیس شد. منطقه پایلوت CBEC هانگژو بیش از ده پارک صنعتی آفلاین دارد که شرکت‌های متقاضی می‌توانند در آنها مستقر شوند.
اما هانگژو یک شهر پایلوت برای واردات جزئی CBEC هم هست. کالاهایی که توسط مشتریان خریداری و برای آنها وارد شده است را می‌توان در انبارهای گمرک ساخته شده در این شهر (مثلا انباری در مناطق گمرکی جامع هانگژو) ذخیره کرد و پس از ثبت سفارش توسط مشتریان داخلی از طریق یک پلتفرم شخص ثالث CBEC به آنها تحویل داد.
لازم به ذکر است فقط کالاهایی که در “فهرست کالاهای مشمول واردات جزئی از طریق تجارت الکترونیکی برون‌مرزی” (نسخه 2019) معروف به “فهرست مثبت CBEC” قرار گرفته‌اند مشمول برنامه واردات جزئی CBEC می‌شوند؛ و کالاهای وارد شده صرفا برای استفاده شخصی بوده و باید معیارهای مشخص شده در سیاست‌های مالیاتی واردات جزئی CBEC را هم داشته باشند.
بعلاوه این کالاها باید از طریق یک سیستم تجارت الکترونیک متصل به شبکه گمرک چین معامله شوند که مقایسه “سه سند” شامل اطلاعات الکترونیک معاملات، پرداخت و لجستیک را امکان‌پذیر می‌سازد.
در صورتی که معامله از طریق یک پلتفرم تجارت الکترونیک متصل به شبکه گمرک چین انجام نشود، شرکت‌های پست یا حمل بار ورودی و خروجی مسئولیت قانونی مربوطه را بر عهده خواهند گرفت و باید اطلاعات الکترونیکی معامله، پرداخت و لجستیک را مطابق با “ابلاغیه درباره اقدامات مربوط به مقررات اصلاح شده واردات جزئی CBEC” به گمرک ارائه دهند.
شرکت‌ها چطور می‌توانند از برنامه واردات جزئی CBEC سود ببرند
معافیت از ثبت برای مرتبه اول واردات
کالاهایی که در قالب واردات جزئی CBEC به چین می‌آیند به‌عنوان اقلامی که برای استفاده شخصی وارد شده‌اند در نظر گرفته می‌شوند و نمی‌توان آنها را به فروش رساند. بنابراین هیچ الزامی برای دریافت مجوز، ثبت و یا تشکیل پرونده برای مرتبه اول واردات وجود ندارد. معافیت از الزامات ثبت قبل از واردات برای گروه‌های محصول مشخص شده از جمله لوازم آرایشی، شیر خشک، غذاهای سلامت‌زا و تجهیزات پزشکی که قرار بود در تاریخ 31 دسامبر 2018 منقضی شوند به‌صورت نامحدود تمدید شده‌اند، البته تا زمانی که کالای مورد نظر در فهرست مثبت CBEC باقی بماند.
فهرست مثبت تعمیم یافته
همانطور که ذکر شد، فقط کالاهایی با روش واردات جزئی به چین می‌آیند که در “فهرست کالاهای مشمول واردات جزئی از طریق تجارت الکترونیک برون‌مرزی” قرار داشته باشند. نسخه 2019 این فهرست، که از اول ژانویه سال 2020 لازم‌الاجرا شده، در مقایسه با نسخه قبلی شامل 92 کالای مشمول مالیات جدید از جمله آبزیان منجمد، الکل و کالاهای مصرفی است. انتظار می‌رود با بهبود سیستم کنترل CBEC توسط دولت و رشد تقاضای مصرف کنندگان داخلی، فهرست مثبت همچنان گسترش پیدا کند.
حالت‌های مختلف واردات
واردات جزئی CBEC را می‌توان از نظر عملیاتی به دو حالت تقسیم کرد:
- واردات انبار گمرکی (کدهای نظارت گمرکی 1210 و 1239)
کالاها از قبل خریداری و موقتا در انبارهای گمرک در چین ذخیره می‌شوند. پس از ثبت سفارش توسط مشتری، ترخیص و تحویل از انبار گمرک بلافاصله انجام می‌گیرد. سپس شرکت‌های لجستیک می‌توانند محصولات را به مصرف کنندگان تحویل دهند.
هم اکنون حالت انبار گمرکی مشمول دو کد نظارت گمرکی 1210 و 1239 است. کد 1210 مربوط به “حالت واردات گمرکی خریدهای آنلاین” بوده و فقط در شهرهای پایلوت واردات جزئی CBEC اعمال می‌شود. کد 1239 مربوط به “حالت A واردات گمرکی خریدهای آنلاین” است و در شهرهای دیگر (غیر از شهرهای مشمول برنامه واردات جزئی CBEC) اعمال می‌گردد.
- حالت ارسال و حمل مستقیم (کد نظارت گمرکی 9610)
در این سناریو، مصرف کنندگان از طریق وب سایت‌های CBEC سفارش خود را ثبت می‌کنند و سپس فروشندگان یا تامین کنندگان خارج از کشور مستقیما از طریق پست عادی یا اکسپرس (عمدتا با پست هوایی) محصولات را به چین تحویل می‌دهند. محصولات باید ابتدا مراحل ترخیص از گمرک را طی کنند و سپس در اختیار مصرف کننده قرار گیرند.
حالت‌های مخنلف واردات در برنامه واردات جزئی CBEC
عوارض و مالیات واردات
در صورتی که حجم یک معامله و معاملات سالانه از حد مشخصی فراتر نرود، کالاهای خریداری شده در قالب واردات جزئی که در فهرست مثبت CBEC قرار دارند از عوارض معاف خواهند بود و VAT و CT واردات موقتا بر پایه نرخ 70 درصد مالیات قانونی اخذ خواهد گردید.
بر اساس “ابلاغیه تسهیل سیاست‌های مالیاتی برای واردات جزئی از طریق تجارت الکترونیک برون‌مرزی” ، دولت از اول ژانویه 2019 در مورد واردات جزئی، سقف معافیت از عوارض برای یک معامله واحد را از 2,000 یوان (6/291 دلار آمریکا) به 5,000 یوان (729 دلار آمریکا) و سقف معافیت از عوارض برای معاملات سالانه هر شخص را از 20 هزار یوان (2/2,916 دلار آمریکا) به 26 هزار یوان (3,791 دلار آمریکا) افزایش داده است. اگر حجم معاملات از این سقف فراتر برود، مصرف کنندگان باید مالیات عمومی واردات (شامل تعرفه گمرکی، VAT و CT را به‌طور کامل بپردازند.
اگر ارزش گمرکی یک محصول منفرد از سقف مربوط به یک معامله واحد یعنی 5,000 یوان بیشتر اما از سقف مربوط به معاملات سالانه یعنی 26,000 یوان کمتر باشد، می‌توان آن کالا را از طریق کانال واردات جزئی CBEC وارد کرد اما تعرفه، CT و VAT واردات به‌طور کامل اخذ می‌شود و مبلغ معامله هم باید در مبلغ کل معاملات سالانه محاسبه گردد.
هر خریدار خودش مسئول پرداخت مالیات کالای وارد شده است؛ اما ارائه دهندگان خدمات تجارت الکترونیک یا شرکت‌های لجستیک در مواردی به‌عنوان واسطه عمل می‌کنند و به نمایندگی از مشتریان مالیات را می‌پردازند.
برای کالاهایی که توسط اشخاص حقیقی به کشور ارسال می‌شوند و اطلاعات الکترونیکی آنها در اختیار گمرک قرار ندارد، مالیات بسته (parcel tax) دریافت می‌شود. از آوریل 2019 مالیات بسته بر حسب نوع کالا به 13، 20 یا 50 درصد کاهش یافته است و اگر مقدار مالیات کمتر از 50 یوان (07/7 دلار آمریکا) باشد، مشمول معافیت خواهد شد. برای یک معامله واحد که ارزش آن از حدی معین یعنی 1,000 یوان (3/141 دلار آمریکا) برای کالای ارسال شده از خارج کشور یا 800 یوان (113 دلار آمریکا) برای کالاهای وارد شده از هنگ کنگ، ماکائو یا تایوان بیشتر باشد، کالاها باید ترخیص شوند و مشمول مالیات‌های عمومی واردات (شامل تعرفه، VAT و CT) خواهند بود، و در صورت عدم پرداخت این مالیات‌ها مرجوع می‌شوند.
قوانین مالیاتی واردات جزئی از طریق تجارت الکترونیک برون‌مرزی
نتیجه‌گیری
سهم CBEC در واردات و صادرات چین در حال پر رنگ‌تر شدن است. در شش سال گذشته، سهم صادرات CBEC در کل تجارت خارجی این کشور از 2/2 به 25/11 درصد رسیده است.
از ژانویه تا فوریه سال جاری حجم واردات و صادرات جزئی CBEC چین 4/17 میلیارد یوان (45/2 میلیارد دلار آمریکا) بود، یعنی با وجود همه‌گیری کووید 19، نسبت به سال گذشته 7/36 درصد افزایش داشت. در سال 2019 این رقم به 2/186 میلیارد یوان (25/26 میلیارد دلار آمریکا) رسید که 5 برابر آمار سال 2015 است و بر اساس داده‌های رسمی، میانگین رشد سالانه 5/49 درصدی را نشان می‌دهد.
دولت چین سعی دارد تجارت CBEC را به‌منظور ایجاد ثبات و ارتقای تجارت خارجی، تقویت کند. انتظار می‌رود پکن سیاست‌های حمایتی را برای پشتیبانی از رشد CBEC گسترش داده و همچنین اقدامات بیشتری را برای ساماندهی CBEC به اجرا درآورد. سرمایه‌گذاران خارجی که مایل به بهره بردن از بازار CBEC چین هستند باید آخرین تحولات این حوزه را دنبال کنند.
منبع: