چین چگونه از تولید خودروهای الکتریکی حمایت می‌کند؟

این تحقیقات به دنبال بررسی‌های مشابهی انجام می‌شود که در گذشته و در مورد محصولاتی مانند کاغذ، فولاد، پنل‌های خورشیدی و دوچرخه‌های برقی صورت گرفته و ممکن است به اعمال تعرفه‌هایی بر صادرات خودروهای خودروسازان چینی مانند BYD، Nio، XPeng منجر شود. حتی ممکن است شرکت تسلا، غول خودروهای الکتریکی ایالات متحده، که از کارخانه خود در شانگهای به اروپا خودرو صادر می‌کند نیز از اعمال این تعرفه‌ها بی‌نصیب نماند.

اما چین چگونه و تا چه اندازه از بخش خودروهای الکتریکی خود حمایت می‌کند؟

اساساً، یارانه‌ها و حمایت‌ها برای هر صنعتی در چین معمولاً ترکیبی از پرداخت‌ها و مزایا در سطوح محلی، استانی و ملی است. تقریباً غیرممکن است که تصویر کاملی از میزان مبالغ پرداختی به دست آورد، اما یک حساب و کتاب اجمالی هم نشان می‌دهد که مزایای بسیاری از معاملات ترجیحی مانند زمین یا سرمایه ارزان گرفته تا اتخاذ سیاست‌هایی برای حذف کامل رقبای خارجی، به این بخش اختصاص یافته است.

1. ۱. معافیت‌های مالیاتی

شاید بزرگترین کمک مالی قابل اندازه‌گیری، اعطای معافیت‌های مالیاتی هنگام خرید خودروهای الکتریکی باشد. تقریباً تمام خودروهای الکتریکی فروخته شده در چین از پرداخت مالیات خرید خودرو معاف هستند که همین امتیاز، خرید این خودروها را برای مصرف‌کنندگان مقرون به صرفه‌تر می‌کند، در نتیجه تقاضای کلی افزایش یافته و درآمد خودروسازان افزایش می‌یابد.

به گفته شرکت مشاوره آلیس پارتنرز، دولت مرکزی چین حدود ۵۷ میلیارد دلار برای حمایت از خرید خودروهای الکتریکی بین سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۲ هزینه کرده است. این هزینه بدون در نظر گرفتن مشوق‌های دولت‌های استانی و محلی، تقریباً در حدود پنج برابر مبالغی است که دولت ایالات متحده در مدت مشابه هزینه کرده است.

در سال ۲۰۰۹،  پکن نخست مالیات خودروهای الکتریکی را کاهش داد و پس از آن، در سال ۲۰۱۴ به طور کامل مالیات خرید خودروهای الکتریکی را لغو کرد. قرار بود این مالیات‌ها در پایان سال گذشته مجددا وضع و اعمال شود، اما اخیراً برای حمایت از صنعت و اقتصاد این معافیت تا سال ۲۰۲۷ تمدید شد.

به گفته بلومبرگ NEF، چین از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۲۲ حدود ۳۰ میلیارد دلار معافیت مالیاتی به این صنعت اختصاص داده و ممکن است تا سال ۲۰۲۷ حدود ۹۷ میلیارد دلار معافیت مالیاتی دیگر برای این بخش  در نظر بگیرد.

به‌علاوه، اکثر سازندگان خودروهای الکتریکی به‌عنوان شرکت‌هایی با فناوری پیشرفته شناخته می‌شوند و به‌گفته جوانا چن، تحلیلگر بلومبرگ، نرخ مالیات بر درآمد شرکت‌های آنها ۱۵ درصد است و از نرخ استاندارد ۲۵ درصد پرداخت کمتر است. وی افزود: صادرات خودرو نیز از مالیات بر ارزش افزوده ۱۳ درصدی معاف است.

2. یارانه تولید

وزارت صنعت و فناوری اطلاعات (MIIT) به شرکت‌های خودروسازی بر اساس تعداد خودروهای الکتریکی تولیدی آنها یارانه پرداخت می‌کند. طبق محاسبات بلومبرگ و بر اساس آخرین بررسی یارانه‌های پرداختی MIIT تا پایان سال گذشته، این وزارتخانه تقریباً ۳۹ میلیارد یوان (۵٫۴ میلیارد دلار) یارانه برای تولید حدود ۳٫۷۶ میلیون خودروی انرژی نو پرداخت کرده است. تنها در سال گذشته حدود ۳۱ میلیارد یوان از این مبلغ به ۴۹ شرکت خودروسازی واجد شرایط پرداخت شد که بیشترین یارانه به شرکت BYD و پس از آن به شرکت تسلا تعلق گرفت.

چنین حمایت‌هایی حتی با کاهش فروش خودروهای بنزینی به رشد فروش داخلی خودروهای الکتریکی کمک کرده است. این یارانه‌ها تنها به خودروهای برقی یا پلاگین هیبریدی که در چین و با استفاده از باتری‌های چینی ساخته می‌شوند تعلق می‌گیرد، به این معنی که تا زمانی که تسلا کارخانه خود را در سال ۲۰۱۹در شانگهای افتتاح نکرده بود، مشمول استفاده از این حمایت‌ها نبود.

این یارانه‌ها، مشابه یارانه خریدی است که ایالات متحده قصد دارد از طریق قانون کاهش تورم دولت بایدن پرداخت کند.

3. زمین ارزان، وام و کمک بلاعوض

هم‌زمان با رشد صنعت خودروهای الکتریکی در چین، دولت‌ها در همه سطوح به شرکت‌ها وام‌های ارزان، زمین و کمک‌های بلاعوض دادند تا اقتصاد محلی خود را تقویت کنند. شهر هفی و صندوق‌های مرتبط با آن ۲۴ درصد از سهام شرکت Nio را در سال ۲۰۲۰ به مبلغ ۷ میلیارد یوان خریداری کردند. صندوق‌های مرتبط با دولت شهر هانگژو نیز در یک دور سرمایه‌گذاری قبل از عرضه اولیه سهام در سال ۲۰۲۱،  ۳ میلیارد یوان در شرکت فناوری‌های ژجیانگ لیپ‌موتور سرمایه‌گذاری کردند.

پکن همچنین به پرداخت هزینه‌های راه‌اندازی زیرساخت‌های شارژ در سراسر چین کمک کرده است، به طوری که سازمان برنامه‌ریزی اقتصادی این کشور متعهد شده تا برای پاسخگویی به تقاضای بیش از ۲۰ میلیون خودروی جدید تا پایان سال ۲۰۲۵  برای شارژرهای عمومی یارانه پرداخت کند. طبق آخرین بررسی‌های وزرات دارایی، این وزراتخانه حدود ۲۰ میلیارد یوان برای ترویج وسایل نقلیه الکتریکی، از جمله اعطای یارانه به زیرساخت‌های شارژ هزینه کرده است.

این استراتژی مشابه با راهکار ایالات متحده است. کنگره در ماه ژوئیه امسال ۷٫۵ میلیارد دلار برای تأمین بودجه ایستگاه‌های شارژ خودروهای الکتریکی اختصاص داد. وزارت حمل و نقل ایالات متحده نیز از ایستگاه‌های شارژ حمایت مالی به عمل می‌آورد.

4. کمک به تحقیق و توسعه

یارانه‌های تحقیق و توسعه به طور عمده در سطح استانی یا محلی پرداخت می‌شوند. این یارانه‌ها شامل کمک‌های بلاعوض ویژه برای توسعه فناوری‌های کلیدی، خودروهای انرژی جدید و قطعات اصلی آنها است. این پرداخت‌ها شامل اعطای کمک مالی به شرکت‌ها برای توسعه مدل‌های جدید، تخفیف در خرید تجهیزات و اختصاص مشوق‌های مالیاتی است.

به عنوان مثال، استان هونان که کارخانه BYD و تعداد زیادی از تامین کنندگان این شرکت در آنجا واقع شده است، در ژانویه اعلام کرد برای توسعه یک مدل جدید خودروی سواری، ۵ میلیون یوان یارانه می‌دهد یا برای مدل‌های متفاوت خودروهای انرژی جدید ۱٫۵  میلیون یوان یارانه خواهد پرداخت. همچنین به خودروسازانی که مرکز تحقیق و توسعه خود را در این استان با سرمایه گذاری ۲۰۰ میلیون یوانی راه‌اندازی کنند، تا حداکثر ۵۰ میلیون یوان اعطا می‌کند.

5. خرید عمده

بخش خودروهای الکتریکی چین نیز از تدارکات دولتی در زمینه خرید عمده بهره برده است. شهرهای سراسر کشور ناوگان اتوبوس‌ها و خودروهای برقی تولید داخل را خریداری می‌کنند که باز هم جریان درآمد پایداری را برای تولیدکنندگان چینی فراهم کرده است.

گزارش سال گذشته مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی درباره یارانه‌های دولت چین نشان داد: «از طریق ترکیبی از یارانه‌های دولت مرکزی و دستورالعمل‌ها و کارآفرینی‌های دولت‌های محلی، تقاضای خرید برای خودروهای الکتریکی در ناوگان عمومی یا دولتی، از جمله شرکت‌های دولتی، رشد قابل‌توجهی داشته است». بر اساس این گزارش، شرکت BYDکه شرکت برکشایر هاتاوی متعلق به وارن بافت یکی از حامیان آن است، یکی از ذینفعان اصلی این سیاست‌ها بود.

با این وجود، در پایان امر ممکن است بسیاری از یارانه‌ای که در چین خرج شده به هدر رفته باشد، زیرا برای حمایت از شرکت‌های بسیار زیادی صرف شده که اکثر آنها هرگز سودآور نخواهند شد.

استفان دایر، مدیر عامل آلیکس پارتنرز می‌گوید: «در حال حاضر، اکثریت قریب به اتفاق بیش از ۱۶۷ برند چینی که خودروهای الکتریکی می‌فروشند، سودآور نیستند و تنها ۲۰ تا ۳۰ شرکت احتمالاً از نظر مالی در درازمدت مقرون به صرفه خواهند بود. از بین پنج شرکت سازنده خودروهای الکتریکی چینی که در بورس معامله می‌شوند، در حال حاضر تنها دو شرکت در مرز سوددهی قرار دارند.

خودروسازان بزرگ‌تری که در حال حاضر خودرو صادر می‌کنند، احتمال بقای بیشتری دارند، و برای آن‌ها، یارانه‌ها تنها یکی از دلایلی است که به تسلط و توانایی آنها در تولید خودروها کمک کرده است.

با کمک دولت، این شرکت‌ها، فناوری‌های برتر در تولید زمینه باتری‌ها، نرم‌افزار و خودرو را توسعه داده‌اند تا رقابتی شوند و صرفه‌جویی در مقیاس ایجاد شده توسط بازار بزرگ داخلی چین نیز به آنها کمک کرده تا به رقبایی در مقیاس جهانی تبدیل شوند.

منبع: bloomberg