از سال ۱۹۷۸، تعامل دانشگاهی چین و آمریکا برای چندین دهه گسترش یافت. این همکاری‌ها امروزه رو به افول‌است زیرا واشنگتن پکن را رقیب راهبردی خود می‌بیند و نگرانی‌های فزاینده‌ای درباره چین دارد. این گزارش منعکس کننده ظهور و سقوط تعامل دانشگاهی آمریکا و چین است.
به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، تعداد دانشجویان چینی در آمریکا کاهش یافته است و همکاری تحقیقاتی این دوکشور در حال کمتر شدن است. دانشگاهیان با ترس از اینکه اشتباهاتی به ظاهر جزئی می‌تواند به شغل آنها پایان دهد، از پروژه‌های بالقوه چین دوری می‌کنند.
این افول فقط به دانشجویان و محققان آسیب نمی‌زند. تحلیلگران می‌گویند این امر رقابت پذیری آمریکا را کمرنگ می‌کند و تلاش‌های جهانی برای رسیدگی به مسائل بهداشتی را تضعیف می‌کند. همکاری‌های قبلی منجر به پیشرفت‌های قابل توجهی از جمله شناسایی آنفولانزا و توسعه واکسن شده است.
دبورا سلیگسون دیپلمات سابق آمریکا در پکن و دانشمند علوم سیاسی کنونی دانشگاه ویلانوا گفت: این مسئله واقعاً برای وضعیت علم آمریکا مضر بوده است. با این سقوط، علم کمتری تولید می‌کنیم.
به نظر برخی، با توجه به تشدید تنش‌های آمریکا و چین، چشم‌انداز پیشرفت‌های علمی باید بعد از نگرانی‌های امنیتی مورد توجه قرار گیرد. از نظر آنها، چنین همکاری‌هایی با دادن دسترسی به اطلاعات حساس تجاری، دفاعی و فناوری به چین کمک می‌کنند.
این نگرانی‌ها علت اصلی طراحی «ابتکار چین» بود. سال ۲۰۱۸، وزارت دادگستری دولت ترامپ این طرح را برای کشف اقدامات جاسوسی اقتصادی آغاز کرد. در حالی که این طرح موفق نشد هیچ جاسوسی را دستگیر کند، بر محققان دانشکده‌های آمریکایی تأثیر گذاشت.
با این ابتکار، گانگ چن استاد مهندسی مکانیک موسسه فناوری ماساچوست، سال ۲۰۲۱ به پنهان کردن روابط خود با دولت چین متهم شد. دادستان‌ها در نهایت همه اتهامات را کنار گذاشتند، اما چن گروه تحقیقاتی خود را از دست داد. وی بیان کرد که خانواده‌اش دوران سختی را پشت سر گذاشته و هنوز بهبود نیافته است.
چن گفت تحقیقات و محاکمه‌های نادرستی مانند این «استعدادها را بیرون می‌رانند.»
وی افزود: این موضوع به موسسات علمی و رقابت پذیری آمریکا آسیب می‌زند.
دولت بایدن در سال ۲۰۲۲ به «ابتکار چین» پایان داد، اما موارد دیگری نیز دانشمندانی را که با چین ارتباط دارند، هدف قرار می‌دهد.
در فلوریدا، قانونی ایالتی با هدف مهار نفوذ کشورهای خارجی نگرانی‌هایی را ایجاد کرده است و دانشجویان چینی ممکن است عملاً از حضور در پژوهشکده‌های دانشگاه‌های دولتی این ایالت منع شوند.
در ماه جاری میلادی، گروهی از سناتورهای جمهوری خواه نسبت به نفوذ پکن در دانشگاه‌های آمریکا از طریق گروه‌های دانشجویی ابراز نگرانی کردند و از وزارت دادگستری آمریکا خواستند تعیین کند که آیا این گروه‌ها باید به عنوان عوامل خارجی ثبت شوند یا خیر.
توافقنامه همکاری علمی و فناوری آمریکا و چین اولین معاهده مهم این دو کشور بود که سال ۱۹۷۹ امضا شد و قرار بود در سال جاری منقضی شود. در ماه اوت سال جاری میلادی(مرداد-شهریور)، کنگره این توافقنامه را شش ماه تمدید کرد، اما آینده آن نامعلوم است.
نیکلاس برنز سفیر آمریکا در چین به تازگی گفت اگر توافق جدیدی صورت بگیرد، باید پیشرفت‌های تازه در زمینه علم و فناوری را لحاظ کند.
برنز گفت: در مقایسه با ۳۰۰ هزار دانشجوی چینی در آمریکا، تنها ۷۰۰ دانشجوی آمریکایی در چین درس می‌خوانند. تعداد دانشجویان چینی در مقایسه با ۳۷۲ هزار نفر در سال ۲۰۱۹-۲۰۲۰ کمتر است.
ماه اکتبر(مهرـ آبان)، تقریباً تمام مؤسسات کنفوسیوس که مجری طرح آموزش زبان و فرهنگ چینی تحت حمایت پکن است، در پردیس‌های دانشگاهی آمریکا بسته شدند. به گفته دفتر پاسخگویی دولت آمریکا، اکنون تعداد آنها از ۱۰۰ عدد در سال ۲۰۱۹ به کمتر از پنج عدد کاهش یافته است.
مؤسسه ملی بهداشت در سال ۲۰۱۸ با درخواست ده‌ها مؤسسه آمریکایی برای بررسی این موضوع که آیا اعضای هیئت علمی آنها ممکن است سیاست‌های مربوط به استفاده از پول فدرال را نقض کرده باشند، تحقیقاتی را در مورد روابط خارجی شامل موسسات چینی آغاز کرد.
این تحقیقات اثرات منفی بر محوطه دانشگاه گذاشته است. چن گفت: افراد آنقدر می‌ترسند که حتی اگر کادری را اشتباه علامت بزنید، ممکن است به دروغگویی به دولت متهم شوید.
در ماه ژوئن(خرداد – تیر)، پژوهش دانشگاهی منتشر شده در مجله Proceedings of the National Academy of Sciences نشان داد که «ابتکار چین» احتمالا باعث ترس و اضطراب بسیاری در میان دانشمندان چینی شده است.
پژوهشگران نوشتند این پژوهش که ۱۳۰۴ دانشمند چینی تبار شاغل در دانشگاه‌های آمریکا را مورد بررسی قرار داده است، نشان می‌دهد که بسیاری از آنها در نظر دارند آمریکا را ترک کنند یا دیگر برای کمک‌های مالی فدرال درخواست نکنند.
تجزیه و تحلیل مقالات تحقیقاتی در پایگاه داده‌ای PubMed نشان داد که تا سال ۲۰۲۱، دانشمندان آمریکایی همچنان بیش از هر کشور دیگری با دانشمندان چینی همکاری می‌کردند، اما آنهایی که سابقه همکاری با چین را داشتند بلافاصله پس از شروع تحقیقات NIH در سال ۲۰۱۹ کاهش بهره‌وری تحقیقاتی را تجربه کردند.
این پژوهش که قرار است تا پایان سال جاری میلادی در مجله PNAS منتشر شود، نشان داد که تأثیر دانشمندان مستقر در آمریکا که با همکاری چین همکاری می‌کنند ۱۰ درصد کاهش یافته است.
روشیو جیا محقق برجسته این پژوهش در مورد تحقیقات NIH گفت: این موضوع اثری سرد کننده بر علم دارد. در حالی که محققان تلاش می‌کردند پروژه‌های مشترک موجود را به پایان برسانند، تمایلی به شروع پروژه‌های جدید نداشتند و نتایج ممکن است بدتر شود. هر دو کشور آسیب دیده اند.
بر اساس گزارش بنیاد ملی علوم، بیش از ۸۷ درصد از دانشجویان چینی که دکترای خود را در آمریکا دریافت کرده‌اند، از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۵ قصد داشتند در این کشور بمانند. این آمار در سال ۲۰۲۱ به ۷۳.۹ درصد کاهش یافت، اما در سال ۲۰۲۲ به ۷۶.۷ درصد افزایش یافت که بالاتر از میانگین ۷۴.۳ درصد همه دانشجویان خارجی است که مدرک دکترای تحقیقاتی خود را در آمریکا دریافت کرده بودند.
رائو یی نوروبیولوژیست برجسته‌ای که سال ۲۰۰۷ از آمریکا به چین بازگشت، گفت: سیاست‌های آمریکا در رابطه با «ابتکار چین» از لحاظ اخلاقی اشتباه است.
وی گفت: خواهیم دید که چقدر طول می‌کشد تا دولت آمریکا و دانشمندان درستکار او این اشتباهات را اصلاح و به جای کوته فکری و بی بصیرتی، برای دیدن تصویر بزرگتری از توسعه بشری تلاش کنند. وی افزود: در طول تاریخ، همیشه این دولت‌های فاسد اخلاقی بوده‌اند که از مسدود کردن ارتباطات علمی و آزار و اذیت دانشمندان حمایت کرده‌اند.
منبع: irna