به گزارش بلومبرگ، از اعمال تحریم‌های فلج کننده آمریکا بر هواوی کمتر از پنج سال گذشته، اما در حال حاضر این ابرشرکت چینی مهمترین سلاح و برگ برنده پکن در نبرد بر سر نیمه‌رساناهایی است که قرار است اقتصاد جهان را در دهه‌های آینده شکل دهند.
نقش هواوی در صنعت تراشه چین بسیار فراتر از آن چیزی است که قبلا گزارش شده بود. هواوی علاوه بر اینکه مهمترین مشتری برای تولیدکنندگان تراشه و بزرگترین طراح تراشه در چین است، به شرکت‌های کوچک‌تر در حوزه‌های استراتژیک زنجیره تامین تراشه، خدمات تخصصی مهندسی و پشتیبانی مالی ارائه داده و اغلب این کارها را در سکوت و بدون علنی کردن نقش خود انجام می‌دهد زیرا درصورت افشا با محدودیت‌های ایالات متحده روبرو خواهد شد.
حمایتهای دولتی از این شرکت نیز به سطح بی‌سابقه‌ای رسیده است. خبرگزاری بلومبرگ، شبکه‌ای از شرکت‌ها را کشف کرده که یک صندوق سرمایه‌گذاری دولتی در شهر شنژن از آنها حمایت می‌کند و برکمک به هواوی برای ایجاد یک شبکه تراشه خودکفا متمرکز است. این گروه شامل متخصصان اپتیک، توسعه‌دهندگان تجهیزات تراشه و تولیدکنندگان مواد شیمیایی است. فعالیت این شبکه، افزون بر کمک سی میلیارد دلاری دولت به هواوی در ساخت تاسیسات تولید تراشه است که اولین بار بلومبرگ نیوز در ماه اوت گذشته از آن خبر داد.
کندرا شفر، یکی از شرکای شرکت مشاوره تریویوم چین در پکن می‌گوید: «در حال حاضر، هواوی در مرکز این صنعت قرار گرفته و نظارت‌های صادراتی دولت و صنعت را به شکل بی‌سابقه‌ای به هم نزدیک کرده است.»
هواوی حمایت دولت از این شرکت برای توسعه فناوری‌های نیمه‌رسانا را رد کرده و در بیانیه‌ای اعلام کرده است که این نظر، حدس و گمانی بر اساس اطلاعات آنلاین است.
به گفته افراد آگاه که خواستند نامشان فاش نشود، تصمیم برای تبدیل شدن هوآوی به مرکز فعالیت‌های چین در زمینه توسعه صنعت تراشه خودکفا، نتیجه دستور مستقیم از بالاترین سطوح دولتی است.
هواوی، یک قهرمان ملی بی‌نظیر چینی است که همزمان از قدرت، مقیاس و توانمندی فناورانه برای مقاومت برخوردار است. این شرکت که در سال ۱۹۸۷ تأسیس شد، برای اولین بار در صنعت تجهیزات ارتباطی معروف شد و سپس در راستای تولید تلفن‌های همراه توسعه یافت و بنیانگذار مبارز آن رن ژنگفی، سالها قبل از وقوع بحران، آماده مقابله بود.
هواوی مدت‌هاست که تعدادی قوی سیاه را به صورت نمادین در محوطه اصلی شرکت خود نگهداری می‌کند تا یادآور آمادگی برای مقابله با بحران‌های غیرمنتظره باشند. بیش از یک دهه پیش، زمانی که کسب و کار هواوی رونق داشت، رن به مهندسان شرکتش گفته بود که سرمایه‌گذاری مستمر در تحقیقات نیمه‌رسانا تنها راه جلوگیری از تهدیدات مرگبار این شرکت است. «نمی‌توانیم اجازه دهیم دیگران ما را خفه کنند و فقط به خاطر همین یک محصول، از میان برویم.
پس از اینکه هواوی در سال ۲۰۱۹ در لیست سیاه ایالات متحده قرار گرفت، رن در مبارزه برای بقا، حدود ده هزار توسعه دهنده را در شیفت‌های ۲۴ ساعته به کار گرفت تا بتوانند در مسابقه بازطراحی بردهای مدار و نرم‌افزارهای خود، بدون فناوری آمریکایی فعالیت کنند. برخی اوقات، بعضی از کارکنان برای روزها از محوطه دانشگاه شنژن خارج نمی‌شدند، نودل می‌خوردند و همانجا روی صندلی می‌خوابیدند.
این تلاش‌های بی‌وقفه باعث شد تا هواوی ماندگار شود. همزمان، دولت چین نیز حمایت خود از این شرکت را افزایش داد و راه را برای ایجاد روابط متقابل امروز هموار کرد.
برای درک اینکه هواوی و دولت چین تا چه اندازه عمیقاً در هم تنیده‌اند، کافیست به عرضه گوشی هوشمند جدید میت ۶۰ پرو در ماه آگوست نگاهی بیاندازید. به گفته یک فرد آگاه که خواست نامی از وی برده نشود، هواوی به دلیل تشویق مستقیم یک مقام عالی‌رتبه دولتی، معرفی این گوشی را طوری زمانبندی کرده بود که همزمان با سفر جینا ریموندو، وزیر بازرگانی ایالات متحده به چین، انجام شودزیرا وقت آن رسیده بود تا چین خودی نشان داده و قدرت‌نمایی کند.
به گفته شخصی دیگر، هواوی که قصد داشت این گوشی را در تاریخ دیگری عرضه کند، از این درخواست شگفت‌زده شده بود اما دیگر فرصتی برای برگزاری یک رویداد مطبوعاتی در خور نیز باقی نمانده بود. در نهایت هواوی دریافت درخواست مقامات دولتی مبنی بر معرفی زودتر از موعد گوشی میت ۶۰ پرو را انکار کرد.
در واقع، اهمیت این گوشی در نسبت بالای قطعات پیشرفته به کار رفته شده در آن، به ویژه یک پردازنده ۷ نانومتری از شرکت بین‌المللی تولید نیمه‌رسانای شانگهای است که مطبوعات دولتی به عنوان یک پیروزی میهن‌پرستانه از آن یاد کردند و متعاقبا، بحث‌های داغی را در ایالات متحده در خصوص اینکه آیا این کشور درتلاش برای کند کردن پیشرفت فناوری چین کوتاهی کرده است یا خیر، برانگیخت.
نگرانی واشنگتن این بود که آیا نیمه‌رساناهای پیشرفته‌ای که درگوشی‌های هوشمند هواوی به کار گرفته شده، می‌توانند در کاربردهای نظامی مانند پهپادهای کنترل شده با هوش مصنوعی یا در ابررایانه‌ها برای شکستن کد و نظارت نیز استفاده شوند یا خیر.
از سوی دیگر، با افزایش تنش‌ها میان دو کشور بر سر مسائلی از جمله آینده تایوان، ایالات متحده مصمم است توانایی‌های دفاعی چین را مهار کند.
در مرکز شبکه شرکت‌های دولتی که به هواوی کمک می‌کنند، یک صندوق سرمایه‌گذاری قرار دارد که توسط دولت شهرداری شنژن در محلی که دفتر مرکزی هوآوی در آن قرار دارد، اداره می‌شود. به گفته افراد مطلع، گروه سرمایه‌گذاری صنایع عمده شنژن در سال ۲۰۱۹ با سرمایه دولتی تاسیس شد و دستورات مستقیمی برای حمایت از فعالیت‌های تراشه‌ای چین و به طور خاص هواوی دریافت کرد.
طبق داده‌های یک پلتفرم آنلاین به نام Tianyancha که اطلاعات ثبتی شرکت‌ها را ارائه می‌کند، شرکت هواوی در ده‌ها شرکت در زنجیره تامین از جمله سه تاسیسات ساخت تراشه مرتبط با هواوی سرمایه‌گذاری کرده است. اما شاید مهمترین آنها، تاسیس یک شرکت ابزارسازی تراشه به نام SiCarrier Technology Ltd در سال ۲۰۲۱ باشد.
SiCarrier رابطه نزدیک و به نوعی همزیستی خاصی با هوآوی ایجاد کرده است و عمدتاً با بازوی تحقیقاتی داخلی هوآوی معروف به آزمایشگاه ۲۰۱۲ در تعامل است. رن نام این آزمایشگاه را از فیلم آخرالزمانی رولاند امریش برگرفته است که در آن تنها چین بود که موفق شد برای مقابله با یک فاجعه طبیعی جهانی، کشتی‌های عظیمی بسازد.
میان این دو شرکت تبادل نخبگان انجام می‌شود. به گفته یک فرد آگاه ، شرکت SiCarrier برای کار مستقیم روی پروژه‌های هواوی در شنژن و دونگوان، مهندسان نخبه را استخدام می‌کند. (به استخدام‌کنندگان گفته می‌شود بر ملا نکنند که واقعاً برای چه کسی کار می‌کنند.)
بر اساس اطلاعات انتقال پتنت منتشر شده توسط اداره ملی مالکیت معنوی چین، هواوی همچنین حدود ده‌ها پتنت از جمله فناوری‌های عایق صدا برای ماشین‌های الکترونیکی و طراحی‌های مرکز داده را به SiCarrier منتقل کرده است. اما هوآوی گفته است هر ادعایی مبنی بر اینکه این شرکت همکاری عمیقی با SiCarrier در زمینه فناوری‌های تراشه دارد مردود است و «واقعیت ندارد». گروه سرمایه‌گذاری صنایع عمده شنژن، SiCarrier و شرکت‌های وابسته به آن به درخواست برای اظهار نظر در این خصوص پاسخ ندادند.
SiCarrier چندین دفتر در اطراف شنژن دارد؛ دفتری در یک پارک صنعتی وابسته به آکادمی علوم چین و دفتر دیگری در طبقه بالای یک ساختمان شش طبقه در یک پارک صنعتی کوچک در حومه شرقی شنژن. طبق یک نقشه آویزان شده بر روی دیوار، این مرکز قطعاتی را برای تجهیزات تولید نیمه‌رسانا می‌سازد. در کنار نقشه، سه پوستر به زبان چینی با کلمات Trust، Innovation و Professionalism با حروف سفید پررنگ چاپ شده است.
افرادی که با رابطه این دو شرکت آشنا هستند، می‌گویند اهمیت SiCarrier برای هواوی بسیار فراتر از یک تولیدکننده است: SiCarrier پیوندی میان هوآوی و سایر حلقه‌های زنجیره تامین است. به عنوان مثال، به گفته Tianyancha، این شرکت بزرگترین سهامدار شرکت Zetop Technologies، سازنده ماشین‌های نوری است. چنین فناوری‌ای برای تولید ریزتراشه‌ها که از لایه به لایه ترانزیستورهای متصل به ویفر سیلیکونی ساخته شده‌اند، بنیادی است وکلید این کار، فرآیند لیتوگرافی است که در آن نور از طریق طرحی از الگویی که قرار است چاپ شود، پخش می‌شود.
دومین سهامدار بزرگ Zetop موسسه اپتیک، مکانیک دقیق و فیزیک چانگچون است. این موسسه به آکادمی علوم چین وابسته است و به توسعه برخی از بهترین فناوری‌های نوری چین برای ماشین‌های لیتوگرافی افتخار می‌کند.
لیتوگرافی یک حوزه بسیار حائز اهمیت است زیرا شرکت هلندی ASML Holding NV انحصار تجهیزات لیتوگرافی فرابنفش شدید که برای ساخت پیشرفته‌ترین تراشه‌ها لازم است را در اختیار دارد و هرگز این ماشین‌ها را به چین نفروخته است. با اعمال تحریم‌های ایالات متحده، ASML نیز فروش بسیاری از تجهیزات فرابنفش عمیق به مشتریان چینی که ماشین‌آلات کمتر پیشرفته‌ای برای تولید نیمه‌رساناها دارند را متوقف خواهد کرد.
به گفته یکی از افراد مطلع و طبق سوابق رسانه‌های اجتماعی، هواوی پس از قرار گرفتن در لیست سیاه، تعدادی از کارمندان سابق ASML را برای کمک به کار بر روی ماشین‌های تولید تراشه استخدام کرده است. بلومبرگ نمایه‌های لینکدین پنج کارمند سابق ASML – از جمله دو نفری که قبلاً در هلند بودند – را پیدا کرد که گفته بودند بین سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۲ به هوآوی پیوسته‌اند.
با اینکه برای رسیدن به سطح دانش غرب، زمان زیادی لازم است – زیرا دستیابی به تجهیزات EUV (لیتوگرافی فرابنفش شدید) برای غرب ده‌ها سال طول کشید و صدها میلیون دلار هزینه داشت-، عرضه تلفن هوشمند میت ۶۰ نشان می‌دهد که تلاش عظیمی که در هواوی انجام شده، در حال پیشرفت است.
هواوی هرگز جزئیات فنی گوشی مذکور را فاش نکرد، اما با بررسی دقیق‌تر گوشی که توسط TechInsights برای بلومبرگ انجام شد، مشخص شد که این گوشی از پردازنده ۷ نانومتری پیشرفته SMIC پشتیبانی می‌کند. همین امر نشان می‌دهد که چین تقریباً پنج سال از پیشرفته‌ترین فناوری‌های کنونی عقب‌تر است. هدف کنترل‌های صادراتی اعمال شده توسط دولت بایدن در سال ۲۰۲۲ این بود که چین را حداقل هشت سال عقب نگه‌دارند.
هواوی از لحاظ تجاری نیز تقویت می‌شود. عرضه گوشی میت ۶۰ پرو به تجارت گوشی‌های این شرکت جان تازه‌ای بخشید و تحلیلگران انتظار دارند فروش این گوشی در سال آینده به ۴۰ تا ۶۰ میلیون دستگاه افزایش یابد.
یارانه‌های دولتی بیشتر باعث می‌شود تا هوآوی به سختی بتواند وجهه یک شرکت مستقل را به خود بگیرد. کریس میلر، نویسنده کتاب “جنگ تراشه: نبردی برای مهمترین فناوری جهان “، می‌گوید یارانه‌ها به هوآوی اجازه می‌دهند محصولات خود را با قیمت‌های پایین‌تری بفروشد و همین امر باعث می‌شود هوآوی بتواند در بسیاری از بازارهای نوظهور، سهم بازار را به دست آورد.»
تحلیلگران انتظار دارند چین به سرمایه‌گذاری میلیارد دلاری خود در مسابقه تراشه ادامه دهد، زیرا پیامدهای عقب ماندن می‌تواند برای جاه‌طلبی‌های این کشور در حوزه‌های در حال رشد سریع مانند هوش مصنوعی خطرناک باشد.
دیلن پاتل، موسس گروه تحقیقاتی SemiAnalysis می‌گوید: «مقدار حمایتهای دولتی بسیار زیاد است، بسیار فراتر از آن چیزی که مردم تصور می‌کنند. دولت برای این شرکت ساختمان‌های آپارتمانی می‌سازد، در زمینه ملک و زمین از آن می‌کنند و از مالیات بر درآمد نیز معاف است.»
کلیفورد کورز، تحلیلگر S&P Global Ratings می‌گوید چین مجبور نیست در تمام مراحل زنجیره تامین نیمه‌رساناها به خودکفایی برسد. در عوض راه حل پکن، ایجاد جایگزین‌های داخلی در آن چهار یا پنج مرحله از فرآیند است که ایالات متحده و متحدانش می‌توانند منابع تامین آنها را قطع کنند. این بدان معناست که چین – و هوآوی – احتمالاً بر بخش‌های متمرکزی مانند لیتوگرافی، تولید ویفرهای نیمه رسانا و اتوماسیون طراحی الکترونیکی یا EDA تمرکز خواهند کرد.
کورز افزود: «مهمترین موضوع برای پکن پیشرفت در این مراحل حساس و حیاتی است. آنها حداقل از سال ۲۰۱۴ تجزیه و تحلیل کل زنجیره تامین را انجام داده‌اند و هدف از تامین اعتبارات این بوده که در جاهایی سرمایه‌گذاری شوذ که گمان می‌رود می‌توان بیشترین تاثیرگذاری را داشت.”
رن ژنگفی بنیانگذار هوآوی روابط پیچیده‌ای با دولت چین داشته است. تا مدت‌ها، زمانی که ایالات متحده به دولت‌های غربی فشار می‌آورد تا تجهیزات مخابراتی هوآوی را به دلیل نگرانی از استفاده از آنها برای جاسوسی در خدمت حزب کمونیست ممنوع کنند، مدعی بود که شرکتش جایگاه خاصی نزد دولت چین ندارد.
با این حال، زمانی که دخترش، مدیر مالی هوآوی، در سال ۲۰۱۸ در کانادا به اتهام کلاهبرداری در ایالات متحده بازداشت شد، پکن اقدامات بسیاری را برای تحت فشار گذاشتن دولت‌های کانادا و آمریکا برای آزادی او انجام داد. او در سال ۲۰۲۱ آزاد شد و با استقبالی قهرمانانه به چین بازگشت. آزادی دختر رن، تنها یکی از مواردی است که وی باید به خاطر آن از دولت شی تشکر کند.
کشور نیز به او مدیون است: “فرهنگ گرگِ” هوآوی، پکن را در بازی نگه داشته است. در واقع، از آنجایی که چین به دنبال استقلال در سرتاسر زنجیره تامین نیمه‌رساناها است، همچنان ازعبارتی برای توصیف انگیزه این تلاش بزرگ استفاده می‌شود. این عبارت بخشی از نام یک گروه کاری است که پکن، زمانی که واشنگتن برای اولین بار هوآوی را در لیست سیاه قرار داد، تشکیل داد. غول‌های صنایع و مقامات چینی از آن واحد به عنوان 卡脖子办公室 یاد می‌کنند که به «دفتر مقابله با بحران»، ترجمه می‌شود.
منبع: bloomberg