به گزارش دیپلمات، دولت چین سال گذشته برای اولین بار همجوشی هسته‌ای را در گزارش کارهای سالانه دولت گنجاند. ژانگ جیان‌خوا، رئیس اداره ملی انرژی چین هم خواستار تدوین یک «استراتژی آینده‌نگر» برای صنعت همجوشی هسته‌ای کشور شد.
همجوشی هسته‌ای از موضوعات مورد علاقه کشورهای مختلف است. داده‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد که هم‌اکنون ۹۶ پروژه آزمایشی در این زمینه در جهان وجود دارد، ۱۱ پروژه دیگر در دست ساخت بوده و برای ۲۹ پروژه دیگر هم برنامه‌ریزی شده است. بیشتر این پروژه‌ها در دو سال اخیر به اجرا درآمده‌اند.
همجوشی هسته‌ای مثل شکافت هسته‌ای باعث انتشار گازهای گلخانه‌ای نمی‌شود، اما یک مزیت مهم نیز بر آن دارد: این که ضایعات رادیواکتیو تولید نمی‌کند.
این فرایند می‌تواند با ایزوتوپ سنگین هیدروژن که در آب دریا به وفور وجود دارد، منبع انرژی تقریبا پایان‌ناپذیری برای بشر فراهم سازد. بعلاوه بازده آن فوق‌العاده بالاست و می‌تواند به نسبت وزن سوخت مورد استفاده، چهار برابر شکافت هسته‌ای و حدود ۴ میلیون برابر نفت یا زغال‌سنگ انرژی تولید کند.
بحران تغییر اقلیم و مسائل ژئوپلیتیکی
شور و اشتیاق فزاینده برای رسیدن به همجوشی هسته‌ای از دو هدف ناشی می‌شود: نیاز مبرم به یافتن منابع انرژی فراوان و کم‌کربن برای مقابله با بحران تغییر اقلیم، و الزام استراتژیک برای به دست آوردن مزیت رقابتی در میانه تشدید تنش‌های ژئوپلیتیکی.
در سال‌های اخیر بسیاری از کشورها طرح‌هایی برای کاهش انتشار کربن ارائه کرده‌اند.
در حالی که دولت بایدن برق ۱۰۰ درصد پاک تا سال ۲۰۳۵ و وضعیت کربن‌خنثی تا سال ۲۰۵۰ را هدف‌گذاری کرده، داده‌های موجود نشان می‌دهد که آمریکا هم تا سال ۲۰۵۰ برای تولید برق شدیدا به زغال سنگ و گاز طبیعی متکی خواهد بود.
با توجه به این چالش‌ها، آکادمی ملی علوم آمریکا توصیه کرده است که اولین نیروگاه برق کشور با فناوری همجوشی هسته‌ای در مقیاس عملیاتی باید در حدود سال‌های ۲۰۳۵ تا ۲۰۴۰ آغاز به کار کند.
نیاز چین به به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای از آمریکا هم شدیدتر است. این کشور متعهد شده تا سال ۲۰۶۰ به شرایط کربن‌خنثی برسد، اما در سال ۲۰۲۳ بیش از نیمی از انرژی خود را با سوزاندن زغال سنگ تامین کرد. اگرچه پیشرفت‌های خارق‌العاده‌ای در حوزه تامین انرژی از منابع تجدیدپذیر مانند خورشید و باد در چین صورت گرفته، ولی ماهیت متغیر و ناپایدار این منابع چالش‌های جدیدی را برای شبکه برق ایجاد می‌کند.
همجوشی هسته‌ای، اگر به واقعیت بپیوندد، منبع بسیار پایدارتر و کارآمدتری نسبت به انرژی خورشیدی یا بادی خواهد بود.
از سوی دیگر، همجوشی هسته‌ای یکی از ابعاد مهم رقابت ژئوپلیتیکی در قرن حاضر است. موضوع انرژی از دیرباز عاملی بوده که سیاست بین‌الملل را شکل داده، باعث اتحاد کشورها شده و به رقابت‌ها دامن زده است. تشدید تنش‌های ژئوپلیتیکی در چند سال اخیر، مانند درگیری روسیه و اوکراین یا اسرائیل و حماس این نکته را یادآوری می‌کنند که عدم خودکفایی در انرژی می‌تواند کشورها را آسیب‌پذیر کند.
چین به‌عنوان یک وارد کننده بزرگ منابع انرژی، از مدت‌ها پیش برای کاهش وابستگی‌اش به نفت و گاز از طریق افزایش تولید انرژی‌های تجدیدپذیر تلاش کرده، و حالا اعلام کرده است که همجوشی هسته‌ای «از لحاظ توسعه اقتصادی و دفاع ملی اهمیت راهبردی» دارد.
این کشور از سال ۲۰۱۱ تاکنون بیشترین تعداد ثبت اختراع در زمینه زنجیره‌های تامین فناوری همجوشی هسته‌ای را در جهان ثبت کرده است. در سال ۲۰۲۳ هم مرکز آزمایش همجوشی هسته‌ای چین رکورد بین‌المللی طولانی‌ترین زمان کارکرد را برای همجوشی محصورسازی مغناطیسی به دست آورد. بعلاوه پکن قصد دارد به هدف آموزش هزار فیزیکدان متخصص همجوشی دست یابد.
همان‌طور که دور جدید اعمال تعرفه بر صادرات خودروهای الکتریکی چین نشان می‌دهد، پیشتازی روزافزون این کشور در زنجیره‌های تامین فناوری انرژی پاک موجب نگرانی کشورهای توسعه یافته شده است. آنها از سیاست‌های گذشته که به چین اجازه داد تا به پیشتاز صنایع راهبردی انرژی پاک تبدیل شود درس گرفته‌اند و در نتیجه به هیچ وجه نمی‌خواهند در میدان رقابت همجوشی هسته‌ای عقب بمانند.
این فناوری می‌تواند انقلابی در صنعت انرژی پدید آورد، با تغییر اقلیم مقابله کند و به تقاضای فزاینده انرژی در جهان پاسخ دهد. کشوری که بتواند به شکل موثر بخش انرژی هسته‌ای را کنترل کند از مزایای فراوانی برخوردار خواهد بود.
اما موانع فناورانه هم در مسیر تجاری‌سازی گداخت هسته‌ای فراوان است. چالش مشترک پیش روی محققان، دست یافتن به همجوشی هسته‌ای پایدار در محیطی با دمای فوق‌العاده بالا (بیش از ۱۰۰ میلیون درجه سانتیگراد) برای مثبت شدن بهره خالص انرژی است. مسائل حیاتی دیگری هم باید حل شود، از جمله تزریق به‌موقع سوخت، موادی که بتوانند چنین دمایی را تحمل کنند، و تبدیل کارآمد انرژی تولید شده از همجوشی به جریان الکتریسیته.
با وجود تمام این موانع، ظرفیت بالقوه همجوشی هسته‌ای به‌عنوان یک منبع عظیم انرژی پاک و اهرم ژئوپلیتیکی همچنان دولت‌ها و سرمایه‌گذاران بخش خصوصی را مجذوب خود می‌کند. اما باید بدانیم که این فناوری هنوز در مراحل ابتدایی قرار دارد و فعلا به هیچ وجه نمی‌توان برای حل مشکلاتی مثل تغییر اقلیم یا کمبود انرژی روی آن حساب باز کرد.
منبع: thediplomat