مقامات ایالات متحده در حال جمع‌آوری اطلاعات دانشجویان و دانش‌آموختگان چینی مقیم آمریکا به اتهام ارتباط با پکن هستند.
ماه گذشته FBI گانگ چن، متخصص معروف فناوری نانو در موسسه فناوری ماساچوست MIT را دستگیر کرد. این آمریکایی متولد چین به پنهان کردن ارتباط نزدیک و سودآور با موسسه علمی و فناوری چین متهم شده است.
چن که خود را بی‌گناه دانسته و مورد حمایت MIT قرار گرفته است، تنها شخصیت برجسته دانشگاهی نیست که به دلیل عدم افشای ارتباط با موسسات تحقیقاتی چین دستگیر و متهم شده است.
چند نفر در سال گذشته به همین دلیل دستگیر شده‌اند. این افراد شامل چارلز لیبر، رئیس گروه شیمی دانشگاه هاروارد است که متهم به پنهان‌کاری در مشارکت در یک طرح مورد حمایت دولت چین برای جذب دانشمندان و مهندسان برجسته از سراسر جهان برای کار در چین شده است.
تمرکز جدید بر روابط دانشگاهی با چین تنها بخشی از کارگروه ویژه وزارت دادگستری آمریکا به نام ابتکار عمل چین است که در سال 2018 توسط دولت ترامپ، راه‌اندازی شد.
تحت این کارگروه ویژه، دفاتر میدانی FBI و وکلای ایالات متحده صدها تحقیق را انجام داده و ده‌ها مورد دستگیری را به دلیل سرقت فناوری، کلاهبرداری ویزا، جاسوسی سایبری و سایر اقدامات غیرقانونی در ایالات متحده انجام داده‌اند.
به گفته جان سی دمرز، معاون دادستان کل دادگستری در امور امنیت ملی، این عملیات موفق به افشای تلاش‌های متنوع چینی‌ها شده است. از جمله جنبه‌های تهدیدآمیز آن، کارزاری برای اعزام محققان پیشرفته چینی به ایالات متحده و در عین حال پنهان کردن هویت واقعی آنها است.
در جولای گذشته، FBI چهار تبعه چینی را که به عنوان محقق تحصیلات تکمیلی فعالیت می‌کردند، دستگیر کرد. آنها در واقع افسران ارتش چین بودند. یکی از آنها، شین وانگ، در یک آزمایشگاه پزشکی در دانشگاه کالیفرنیا کار می‌کرد. وانگ اعتراف کرد که در ارتش آزادی‌بخش خلق چین یک ارشد است و در یک آزمایشگاه نظامی در چین استخدام شده است.
یکی دیگر از چینی‌های دستگیر شده، کایکائی ژائو، در حال یادگیری ماشین و هوش مصنوعی در دانشکده انفورماتیک، محاسبات و مهندسی لادی در دانشگاه ایندیانا بود.
پس از آن چهار دستگیری حدود 1000 محقق فارغ‌التحصیل چینی ناگهان از آمریکا گریختند و به چین بازگشتند. از نظر مقامات آمریکایی، آنها روابط خود را با ارتش چین پنهان کرده بودند و از دستگیری می‌ترسیدند.
با این وجود، 1000 محقق بخش کمی از 360،000 شهروند چینی را که در کالج‌ها و دانشگاه‌های آمریکا ثبت‌نام کرده‌اند، تشکیل می‌دهند.
چینی‌ها در تلاش‌اند تا آخرین تحقیقات پیشرفته آمریکا را به دست آورند و تنها متبحرترین محققان می‌توانند این کار را انجام دهند.
بسیاری از دانشگاهیان و کارشناسان چین می‌گویند سرمایه‌گذاری بر روی دانشجویان چینی متولد ایالات متحده به نفع امریکا است. به عنوان مثال، رئیس دانشگاه MIT ، ال رافائل ریف، در سخنرانی‌ها و مقالات مختلف اظهار داشته که مبادلات بین‌المللی برای ایالات متحده منفعت زیادی دارد و تعداد قابل توجهی از دانشجویان پیشرفته چینی ترجیح می‌دهند در آمریکا بمانند و به پیشرفت آمریکا کمک کنند.
یک مطالعه نشان می‌دهد که حدود 80 درصد از چینی‌هایی که در آمریکا دکترا گرفته‌اند 10 سال پس از دریافت مدرک خود هنوز در آمریکا ساکن هستند.
جذب دانشجویان خارجی به ایالات متحده می‌تواند به تخلیه استعدادها از کشورهای رقیب کمک کند. چین، تا حدی برای جلوگیری از این اتفاق، به سرعت برنامه‌های تحصیلات تکمیلی خود را گسترش داده است. بین سال‌های 2000 تا 2016 ، تعداد افرادی که در تمام رشته‌های داخل چین مدرک دکترا گرفته‌اند، از حدود 10 هزار نفر به 34000 نفر افزایش یافته است. اکنون چین بیش از ایالات متحده دکترای علوم طبیعی و مهندسی اعطا می‌کند.
هنوز هم، بخش عمده‌ای از فشار مدرن‌سازی چین به دستیابی به فناوری از کشورهای پیشرفته غربی بستگی دارد، خواه از طریق روش‌های قانونی و شفاف یا از طریق جاسوسی و سایر اقدامات غیرقانونی.
دولت ترامپ در پذیرش دانشجویان چینی محدودیت ایجاد کرد. به عنوان مثال، در سال گذشته، آمریکا ویزای دانشجویان وابسته به ارتش چین و همچنین دانشجویانی که با بورسیه‌های دولتی چین به آمریکا می‌آمدند را لغو کرد.
تخمین زده می‌شود 2000 دانشجوی چینی از آمریکا اخراج شده یا از ورود به این کشور منع شده باشند، این شامل آن هزار نفر که خودشان از آمریکا فرار کردند نمی‌شود، اما مجموع این‌ها هم هنوز نماینده کمتر از 1درصد از دانشجویان چینی در ایالات متحده هستند.