چین، اثرگذارترین عضو سازمان همکاری شانگهای

چین به عنوان قدرت دوم اقتصادی جهان، عضو دائم شورای امنیت و پرجمعیت ترین کشور دنیا از بنیانگذاران اصلی سازمان همکاری شانگهای است و همراه روسیه در مناسبات اصلی و مهم این سازمان نقش زیادی دارد.

چین هم‌اکنون بزرگترین صادرکننده و دومین وارد کننده جهان است و دومین اقتصاد بزرگ جهان بر پایه تولید ناخالص داخلی را در اختیار دارد. این کشور علاوه بر شورای امنیت سازمان ملل، عضو دائم سازمان‌های چندجانبه‌ای همچون سازمان تجارت جهانی، اپک، سازمان همکاری شانگهای و گروه ۲۰ است.

چین به عنوان کشوری دارای سلاح هسته‌ای از بزرگترین ارتش دائمی جهان و دومین بودجه دفاعی بزرگ جهان برخوردار است، این کشور همچنین از سوی برخی تحلیل‌گران نظامی، اقتصادی و سیاسی یک ابرقدرت در قاره آسیا لقب گرفته ‌است.

در این گزارش به بهانه برگزاری اجلاس سازمان همکاری شانگهای در تاجیکستان با حضور رییس جمهوری اسلامی ایران، برخی از ظرفیت ها و پتانسیل های چین به عنوان محل دائمی دبیرخانه سازمان همکاری شانگهای مورد بررسی قرار می گیرد.

وسعت و پهناوری

چین که با نام جمهوری خلق چین شناخته می شود، در شرق قاره آسیا و غرب اقیانوس آرام قرار دارد و حدود ۹ میلیون و ۶۰۰ هزار کیلومتر مربع مساحت دارد. چین از نظر وسعت بزرگترین کشور آسیا و در جهان هم بعد از روسیه و کانادا سومین کشور بزرگ است.

سرزمین چین از مرکز رود”خه لونگ جیانگ” در شمال دهکده”مو هه” واقع در شمال چین آغاز و به جزیره”ذنگ مو آن شا” در جنوب جزایر”نان شا”در جنوب چین امتداد می یابد. شمال تا جنوب چین پنج هزار و ۵۰۰ کیلومتر فاصله دارد.

طول مرزهای خشکی چین به حدود ۲۲ هزار و ۸۰۰ کیلومتر می رسد، این کشور با بیش از ۱۷ کشور مرز مشترک زمینی و دریایی دارد. چین از شرق با کره شمالی، از شمال با مغولستان، از شمال شرق با روسیه، از شمال غرب با قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان، از غرب و جنوب غرب با افغانستان، پاکستان، هند، نپال، بوتان و چند کشور دیگر همجوار است و از شرق و جنوب شرق با کره جنوبی، ژاپن، فیلیپین، برونئی، مالزی و اندونزی مرز دریایی دارد.

جمعیت

دفتر ملی آمار چین با استناد به داده های هفتمین سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۲۰۲۰، جمعیت این کشور در سرزمین اصلی – غیر از تایوان، هنگ کنگ و ماکائو – را یک میلیارد و ۴۱۱ میلیون و ۷۸ هزار نفر اعلام کرد.

این آمار نشان می دهد نرخ رشد سالانه جمعیت در چین در دهه گذشته ۰.۵۳ درصد بوده که از ۰.۵۷ درصد ثبت شده در سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰ کمتر است. آمار نشان می دهد که جمعیت چین روند رشد کم سرعت خود را در طول ۱۰ سال اخیر حفظ کرده است.

با این حال این آمار حاکی از افزایش ۷۲.۰۶ میلیون نفری و یا به عبارتی رشد ۵.۳۸ درصدی جمعیت چین در مقایسه با آمار ثبت شده در نتیجه سرشماری ملی ششم در این کشور در سال ۲۰۱۰ میلادی است.

بر اساس داده های اصلی هفتمین سرشماری ملی چین، میانگین سن کل جمعیت چین ۳۸.۸ سال است اما با توجه به اینکه تعداد جمعیت بین ۱۶ تا ۵۹ سال نیز ۸۸۰ میلیون نفر است، می توان گفت چین هنوز از نیروی کار فراوان برخوردار است. این رقم در آمریکا ۳۸ سال است.

منابع آبی

چین دارای رودخانه های فراوانی است به طوری که حدود یک هزار و ۵۰۰ رود دارد. رودهای چین به دو نوع بیرونی و درونی تقسیم می شود. رودهای بیرونی به اقیانوس متصل است و مساحت منطقه زیر پوشش آنها ۶۴ در صد مساحت کل زمین چین را شامل می شود. رود “یانگ تسه” از جمله این رودها است، رود “یانگ تسه” با ۶ هزار و ۳۰۰ کیلومتر، طولانی ترین رود چین و سومین رود بزرگ جهان محسوب می‌شود.

رودهای داخلی هم رودهایی هستند که به دریاچه های داخلی متصل هستند و یا در بیابان ها و میدان های نمک فرو می روند، این رودها ۳۶ در صد مساحت کل زمین چین را در اشغال خود دارند.

به غیر از رودهای طبیعی، چین یک کانال آب معروف هم دارد و آن “کانال بزرگ” است که از شمال به جنوب جاری است. این کانال هزار و ۸۰۱ کیلومتر طول دارد و بزرگترین و قدیمی ترین کانال جهان است.

کشاورزی

چین یک میلیون و ۲۷۰ هزار کیلومتر مربع زمین کشاورزی دارد، مزارع چین عمدتا در جلگه شمال شرقی، جلگه شمالی، جلگه حوضه های میانه و پائین رود”یانگ تسه”، دلتای رود”جو جیانگ” و حوضه “سی چوان”واقع است.

مزارع جلگه شمال شرقی سیاه رنگ و حاصلخیز است و در آن گندم، ذرت خوشه ای، لوبیا، کتان و چغندر کشت می شود. جلگه شمال چین مزارع قهوه ای رنگی دارد که در آن گندم، ذرت، ارزن، ذرت خوشه ای، پنبه و بادام زمینی کشت می شود. جلگه حوضه های میانه و پائین رود”یانگ تسه” برنج، نارنج، تخم کلم روغنی و دیگر محصولات تولید می کند. حوضه “سی چوان” هم برنج، ذرت روغنی، نیشکر، چای، نارنج و محصولات فروان دیگری دارد.

چین همچنین ۱۵۸ میلیون و ۹۴۰ هزار هکتار جنگل دارد و این رقم ۵۵/۱۶ در صد مساحت چین است. از این لحاظ، چین در ردیف کشورهای با پوشش جنگلی کم قرار دارد.

معادن و منابع زیر زمینی

چین معادن فراوانی دارد، میزان ذخایر کشف شده معادن چین ۱۲ درصد ذخایر جهان را تشکیل می دهد و در مقام سوم جهان قرار دارد. تا کنون، ۱۷۱ نوع ماده معدنی در چین کشف شده که میزان دقیق ذخایر ۱۵۸ نوع از میان آنها مشخص شده است. چین جزو تعداد قلیلی از کشورها است که ذخایر معادن فراوان با انواع کامل دارد. از میان ۴۵ نوع عمده معادن چین میزان ۲۵ نوع در سه مقام اول جهان قرار دارد. میزان ذخایر تولیوم، گچ، وانادیم، تیتان، تانتال، تنگستن، کربن و غیره در جهان بیشترین است.

ذغال سنگ، نفت و گاز، فلزات سیاه و رنگی عمده ترین منابع معدنی چین هستند و این کشور بزرگترین دارنده منابع ذغال سنگ جهان است. ذخایر کشف شده چین به ۱۰۰۰ میلیارد تن می رسد و عمدتا در شمال و شمال غرب چین وجود دارد.

میدان های نفت و گاز چین عمدتا در شمال غرب چین وجود دارند. همچنین شمال شرق، شمال و فلات قاره در آب های جنوب شرقی چین نیز ذخایر فراوان نفت و گاز دارند. افزون بر این ۶۰۰ میدان نفتی و ۱۷۰ میدان گاز طبیعی در چین شناسائی شده است که میزان ذخایر آنها به ترتیب به ۸۵/۱۹ میلیارد تن و ۲ هزار میلیارد متر مکعب می رسد و در مقام های نهم و بیستم جهان قرار دارد. اکنون چین شش میدان نفت و گاز دارد.

انواع فلزات سیاه عمده چین آهن، منگنز، وانادیم و تیتان را شامل می شود که از میان آنها ذخایر معادن آهن به ۵۰ میلیارد تن می رسد و عمدتا در استان های “لیائو نینگ”، “هه بی”، “شان سی” و “سی چوان”وجود دارد.

چین انواع فلزات رنگی شناسائی شده در جهان را در اختیار دارد. چین ۸۰ در صد معادن تولیوم و۴۰ در صد معادن انتیمون جهان را دارد و میزان تنگستن آن چهار برابر مجموع این نوع معادن در کشورهای دیگر است.

اقتصاد

اقتصاد چین در سال ۲۰۱۹ از نظر تولید ناخالص داخلی دومین اقتصاد بزرگ جهان بود و در سال ۲۰۱۷ توانست رتبه نخست از نظر تولید ناخالص داخلی بر پایه برابری قدرت خرید را در میان همه کشورهای دنیا به دست آورد. چین پرسرعت‌ترین اقتصاد بزرگ دنیا است به این شکل که در طول ۳۰ سال گذشته به طور میانگین سالانه ۱۰ درصد رشد را تجربه کرده است.

چین بیشترین دارایی بخش بانکی به ارزش ۴۰ تریلیون دلار (۲۶۸٫۷۶ تریلیون یوآن) و ۲۷٫۳۹ تریلیون سپرده را در اختیار دارد. این کشور چهارمین مرکز جذب سرمایه‌گذاری خارجی و یازدهمین کشور سرمایه‌گذار مستقیم خارجی در کشورهای دیگر است. چین دومین کشور دنیا از لحاظ شمار میلیاردرها است به طوری که مجموع ثروت آنها به ۹۹۶ میلیارد دلار می‌رسد. چین عظیم‌ترین ذخیره ارزی خارجی به مبلغ ۳٫۱ تریلیون دلار را در اختیار دارد.

چین بزرگترین تولیدکننده و صادرکننده کالا به جهان است. همچنین این کشور پرشتاب‌ترین بازار مصرف و دومین کشور واردکننده دنیا است. چین طی سال‌های گذشته به طور روزافزون در سازمان‌ها و پیمان‌های بیشتری عضویت و مشارکت داشته است. این کشور در سال ۲۰۰۱ به عضویت سازمان تجارت جهانی در آمد. همچنین این کشور توافقنامه‌های تجارت آزاد با ملل متعددی از قبیل استرالیا، نیوزیلند، پاکستان، کره جنوبی، سوئیس و کشورهای عضو آسه‌آن دارد.

صنایع

توسعه سریع صنایع چین از اوایل دهه ۵۰ قرن ۲۰ آغاز شد. پس از تاسیس چین نو در سال ۱۹۴۹ میلادی، صنایع چین وارد مرحله احیا و توسعه همه‌جانبه شده‌ است. تا قبل از اجرای سیاست‌های اصلاحات و درهای باز در سال ۱۹۷۸، چین به‌طور اولیه مکانیسم نسبتا کامل اقتصاد صنعتی را ایجاد کرد.

صنایع سنتی، پتروشیمی و صنایع شیمیایی و الکتریکی به عنوان صنایع جدید نیز رشد سریعی داشته و صنایع هسته‌ای و صنایع فضاپیمایی به عنوان صنایع با علوم و فنون عالی پیشرفت قابل ملاحظه‌ای حاصل کرده‌ است.

از پایان دهه ۷۰ قرن ۲۰ به این طرف، گرایش توسعه صنایع چین بیش از پیش تسریع یافته‌ است. از سال ۱۹۷۹ تا سال ۲۰۰۳، میزان رشد صنایع چین سالانه بیش از ۱۰ در صد بوده‌است. پس از ۵۰ سال توسعه، میزان تولید فراورده‌های عمده صنعتی این کشور با ده‌ها برابر سرعت و حتی صدها برابر رشد یافته و انواع فراورده‌های صنعتی به مناطق مختلف جهان صادر شده‌ است.

از سال ۱۹۹۶ به این طرف، میزان تولید فولاد و آهن، زغال سنگ، سیمان، کود شیمیایی و تلویزیون چین همواره در مقام اول جهان قرار گرفته‌ است. اکنون، این کشور نه تنها می‌تواند هواپیما، کشتی و خودرو بسازد، بلکه ماهواره مصنوعی و تجهیزات صنعتی مدرن تولید می‌کند. در آینده، این کشور بیش از پیش راهبرد صنعتی شدن توسط اطلاع‌رسانی شدن را اجرا خواهد کرد و نقش مساعد صنایع برای توسعه اقتصادی چین را تقویت خواهد بخشید.

منبع:

پایگاه خبری تحلیلی چین نگارچین نگار

برنامه‌های چین برای تقویت علمی فناوری

محققان چینی برای ساخت سلاح‌های آینده به هوش مصنوعی روی می‌آورند

وضعیت چین و ایران در مواجهه با قدرت‌های بزرگ

آیا کیفیت یک خودروی چینی مشابه خودروسازان غربی است؟

نقش خدمات مالکیت فکری به حرکت خوداتکایی در علم و فناوری چین

سرمایه‌گذاران چینی به دنبال ورود به فضای فناوری آفریقا

خبرنامه انرژی‌های نو و تجدیدپذیر چیـن – اسفند ماه ۱۴۰۲

تحول در بزرگترین تولید کننده غلات چین با فناوری‌های جدید کشاورزی

کوچکترین و سبک وزن‌ترین دوربین عکاسی جهان با وزن ۱۷ گرم در چین ساخته شد

وضعیت صنعت تراشه چین با وجود تحریم‌های آمریکا

چشم امید تولیدکنندگان ابزار طراحی تراشه‌ به صنعت خودروسازی چین

خبـرنامـه هوش مصنوعی و صنعت تراشه چیـن – فروردین ماه ۱۴۰۳

راهکارهای نوین چین برای مقابله با طوفان‌های شن و خاک

ساخت هواپیما و کشتی؛ گام‌های مهم چین در تولیدات پیشرفته